In eerdere blogs constateerde ik dat politieke partijen ouderen- en ouderenzorg nauwelijks prioritair lijken te behandelen – terwijl circa 30 procent van het electoraat 65-plus is, en veel jongere mensen mantelzorger of zorgprofessional. Terwijl juist het thema dementie, palliatieve zorg en sterven onvermijdelijk groter en urgenter wordt.
Dementievriendelijke samenleving
Dementie komt wel op de politieke agenda, maar de aandacht is ongelijk verdeeld. Veel partijen (zoals CDA, 50Plus, SP, JA21, Volt, PVV, FVD, DENK en NSC) noemen dementie nauwelijks of niet expliciet. Aan de andere kant pleit bijvoorbeeld ChristenUnie voor de zogenaamde ‘sociale benadering dementie’ — met dementievriendelijke wijken, ontmoetingsplekken en betere ondersteuning van casemanagers. Dit benadrukt de kern: mensen met dementie zijn onderdeel van onze samenleving en hebben stemrecht.
Verder pleit SGP voor dementievriendelijke buurten, laagdrempelige ontmoetingsplekken en structurele financiering van mantelzorgondersteuning. Met méér casemanagers: “De bekendheid en de kwaliteit van persoonlijke begeleiding van mensen met dementie en hun naasten wordt verbeterd.” VVD wil de nationale dementiestrategie versterken en méér onderzoek naar preventie en behandeling van alle vormen van dementie. VVD zet ook in op speciale woonvormen, “waarbinnen ouderen zoveel mogelijk kunnen leven zoals zij dat voor hun ziekte gewend waren”.
Ook GroenLinks-PvdA schaart zich in het rijtje voorstanders van dementie-vriendelijke omgevingen, méér kennis over dementie in de eerste lijn en legt nog accent op uitbreiding van dagbesteding. Veel partijen noemen ook respijtzorg en andere verlofmogelijkheden voor mantelzorgers. Maar verkiezingsprogramma’s worden zelden concreet over aantallen, budgetten en de grote vraag ‘hoe dan?’. Dan krijg je ook verrassende uitkomsten als het CPB de plannen doorrekent.
Waardige levenseinde
Een waardig levenseinde willen alle partijen, maar de invulling ervan verschilt sterk – vooral wanneer het gaat om openheid rond sterven, palliatieve zorg en euthanasie bij dementie of psychisch lijden. Heel goed dat de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) op 22 oktober het Levenseinde Verkiezingsdebat hield; je kan terugkijken. Het taboe op de dood dient doorbroken te worden.
Aan de liberale zijde pleit D66 voor verruiming van de euthanasiewet, ook bij psychisch lijden en dementie. VVD beschouwt zelfbeschikking voor een waardig en barmhartig levenseinde als kern van liberale zorg, ook voor mensen met dementie en psychiatrische patiënten.
Laat weten wat u stemt in de Zorgvisie-poll van deze week.
Grote zorgen
Aan de andere kant staan christelijke partijen zoals CU. Die partij heeft het meest uitgewerkte verhaal rond dementie en levenseinde, maar maakt zich grote zorgen dat een zelfgekozen levenseinde steeds normaler wordt.
CU wil een tijdig gesprek over zorg en welzijn rond levenseinde (Advance Care Planning) als standaard opnemen in goede (eerstelijns) zorg voor kwetsbare ouderen. Palliatieve zorg en hospices moeten breed beschikbaar komen, op de plek waar iemand wil sterven – thuis of andere plek van voorkeur en zonder omzetplafonds. Dat heeft breed draagvlak bij veel partijen. Het CDA acht het noodzakelijk dat we over deze thema’s als samenleving het gesprek voeren.
Dit telt voor iedereen
De vergrijzing betekent dat het aantal mensen met dementie, de druk op mantelzorgers en de behoefte aan hoogwaardige palliatieve zorg en waardige stervenszorg structureel zullen toenemen. Het raakt niet alleen de ouderen zelf, maar ook hun kinderen, kleinkinderen, buren en collega’s. Het is een samenlevingsvraagstuk voor álle generaties.
Stem met hart én hoofd
Op woensdag 29 oktober gaan we weer naar het stemhokje. Ik geef géén stemadvies – mijn doel is helder: laten zien dat ouderenzorg in ruime zin, en in het bijzonder de thema’s dementie, palliatieve zorg en sterven, wisselende aandacht krijgen in de verkiezingsprogramma’s. De politiek schuift de hete aardappel van vergrijzing vaak vooruitgeschoven, terwijl hij midden op ons aller bord ligt. Daarom: kijk goed naar wat partijen zeggen over mensen met dementie of in palliatieve zorg, én hun mantelzorgers. Het gaat om hun stem, hun waardigheid, hun levenseinde – en dus om ónze samenleving.
Door Robbert Huijsman, hoogleraar Innovatie & Implementatie in Dementiezorg bij de Erasmus Universiteit Rotterdam en organisatieadviseur bij De Impuls voor de Zorg
Ga goed voorbereid naar de stembus, en download na het lezen van deze blogserie het gratis Whitepaper over de verkiezingen, samengesteld door Zorgvisie en Skipr.
