Het Zuyderland ziekenhuis in Zuid-Limburg blijft de gemoederen in Den Haag bezig houden. Niet vreemd, want het is een open zenuw in de thuisprovincie van de partij die de zittende minister van VWS heeft geleverd: de PVV. Die partij leidt het hardst gezichtsverlies als de huidige toekomstplannen zonder verdere wijzigingen worden uitgevoerd. En dus doet PVV-kamerlid René Claassen – afkomstig uit  Heerlen – van alle zorg-parlementariërs het hardst zijn best om zijn eigen minister te bombarderen met voorstellen om de zorgvuldige besluitvorming die bij Zuyderland heeft plaatsgevonden, alsnog terug te draaien.

Claassen verzocht de regering een aanwijzing uit te voeren met als doel de acute zorg en geboortezorg in Heerlen te behouden en een moratorium in te stellen op afschaling van acute zorg en geboortezorg in Heerlen. Daarnaast deed hij een voorstel om bij de invoering van budgetbekostiging voor acute zorg en acute verloskunde te garanderen dat de kwaliteitskaders, locatiegebondenheid en daadwerkelijke financiële verschuiving naar regionale ziekenhuizen leidend zijn. Beide moties werden aangenomen.

Nationaal geboortecentrum

En ook links blijft zich roeren. Twee moties van kamerleden Dijk (SP) en Bushoff (Groenlinks-PvdA) kregen een meerderheid achter zich: een oproep aan de minister om in gesprek te gaan met regionale zorg- en arbeidsmarktpartijen alsmede de gemeente Heerlen en het ziekenhuis Zuyderland, om te komen tot een masterplan om voldoende medici, verpleeg- en verloskundigen aan te trekken om het geboortecentrum aldaar open te kunnen houden. Daarnaast deden ze een oproep om een verkenning op te starten voor de vorming van een nationaal geboortecentrum in de Limburgse stadsregio Parkstad, dat als kenniscentrum moet gaan fungeren voor het hele land.

Een motie van de twee waarin direct werd opgeroepen de sluiting van SEH en acute geboortezorg in Heerlen te voorkomen, werd afgekeurd.

Het is niet de eerste keer dat de Kamer zich roert in het dossier-Zuyderland. September vorig jaar was er al een verhit debat, waarna op 20 maart jl. de emoties nog hoger opliepen en minister Agema zelf zich niet onbetuigd liet.  Zuyderland is ondertussen dankzij de politiek misschien wel het beroemdste ziekenhuis van Nederland.

Arbeidsmarkt

De onrust begon toen het ziekenhuis in juli 2023 zijn toekomstplannen bekend maakte. Die behelzen dat per 2030 SEH en acute geboortezorg geconcentreerd worden in de vestiging Sittard/Geleen. Het verouderde gebouw in Heerlen moet een nieuw dagbehandelingscentrum worden, met 6 OK’s en met een spoedplein, waar zeker 85 procent van de zaken die normaal op een SEH terecht komen, ook behandeld kan worden. Hoofdoorzaak voor dit scenario: de aanhoudende tekorten op de arbeidsmarkt voor zorgpersoneel, aldus Zuyderland-bestuurder David Jongen. Maar niet alleen daarom is het in de lucht houden van twee volledige ziekenhuizen met alle functies op 20 minuten afstand van elkaar geen goed idee meer. Wil de zorg in Nederland toekomstbestendig zijn, dan moet ze naar de huidige stand van de technologie rationeel georganiseerd worden. En overal een volledig ‘ziekenhuis om de hoek’ past niet meer in dat plaatje.

De lokale politiek in Heerlen was er niet blij mee en vond gehoor bij de linkse politieke partijen, maar ook regeringspartij PVV. Zelfs PVV-leider Wilders bemoeide zich met het debat over Zuyderland. Zijn partij had zich in de verkiezingsstrijd geprofileerd op het lot van onder druk staande streekziekenhuizen. Vlak na de verkiezingen vorig jaar riep hij nieuwbakken premier Schoof en partijgenoot zorgminister Fleur Agema op om naar Limburg te gaan en te zorgen dat ‘de spoedzorg in Heerlen open zou blijven’.

Clausule

Agema ging naar Limburg, sprak met het ziekenhuisbestuur over de toekomstplannen, zag dat het goede, zorgvuldig tot stand gekomen plannen waren en stemde daarmee in. Pas later, toen ze in september 2024 onder druk van de Kamer nog een keer terugkeerde, bedong ze dat in de Heerlense nieuwbouwplannen van het ziekenhuis een clausule werd opgenomen dat, mochten de tekorten aan zorgpersoneel tegen 2030 zijn opgelost in de regio, er alsnog ruimte zou zijn voor een volwaardige SEH en geboortezorg, en dat de Heerlense vestiging statutair het hoofdkantoor zal huisvesten, waar de stafdiensten gevestigd zijn. Dat voorbehoud wilde het Zuyderland-bestuur wel accepteren. “Ik hoop dat de Tweede Kamer met deze afspraken inziet dat dit het beste is voor de regio. En niet een politieke discussie blijft voeren over een verkiezingsbelofte”, sprak David Jongen.

Maar de Kamer neemt er dus nu ten derden male geen genoegen mee, getuige wederom deze – aangenomen – moties. Zuyderland zelf wil er zijn handen niet meer aan branden, getuige onderstaande zouteloze reactie: “De Kamer spreekt in de moties haar zorgen uit over het grote personeelstekort bij Zuyderland en in heel Nederland — die zorgen herkennen we en ervaren we dagelijks. Het is aan de minister om op de moties te reageren. We blijven in contact met het ministerie om eventuele vragen over de moties te beantwoorden.” En zo ligt de bal weer bij Agema.

Spel

‘Zuyderland’ is een politiek spel geworden met een eigen politieke dynamiek, waarin de minister in haar eigen partij een van haar felste tegenstanders vindt. Helaas is dat politieke spel niet zonder schade. Je kunt aangenomen moties niet eindeloos negeren. En voor je het weet wordt zorgvuldige lokale besluitvorming beslissend beïnvloed door landelijk politiek theater. Gevalletje jammer.