Aan de Vilans werkplaats ‘Een deur gaat op veel manieren open’, die liep tot eind 2024, namen zeven zorgaanbieders deel, allen met veel ervaring in het opstarten en doorvoeren van een opendeurenbeleid. Gelukkig is er een levendige discussie op dit thema, wat het zorgaanbieders mogelijk maakt eigen, zorgvuldige afwegingen te maken. De werkplaats omarmt het uitgangspunt van zorgaanbieder Thebe dat het bij alle typen locaties om zes generieke bouwstenen gaat:
- Cliënt
- Medewerker
- Naasten
- Locatie/gebouw
- Technologie
- Omgeving/buurt
Impact is overal anders
De bouwstenen zijn overal van toepassing, maar de impact is overal anders. Iedere bouwsteen heeft per locatie een eigen unieke waarde dat van invloed is op het ontwikkelen van een opendeurenbeleid en praktijk.
Zo is er een wereld van verschil tussen oudbouw en nieuwbouw en is een betrokken groep naasten echt een andere situatie dan naasten die op afstand staan. Zo ook is meters maken met een ervaren team vaste medewerkers andere koek dan vernieuwing organiseren met een team dat vooral bestaat uit flexwerkers, gegroepeerd rondom een enkele vaste kracht.
Technologie is geen doel op zich
Er is een levendig gesprek gaande in de praktijk en op sociale media over de plek van technologie bij het openen van de deuren in de intramurale ouderenzorg. Ook deelnemers aan de Vilans werkplaats ‘Een deur gaat op veel manieren open’ voeren dit gesprek.
In 2021 publiceerde Vilans een impressie vanuit diverse zorgaanbieders over inzet van technologie als hulpmiddel bij streven naar vrijheid voor bewoners: ‘Technologie is het hulpmiddel en niet het doel op zich’. Intussen is er al veel water door de rivier gestroomd en is er bijvoorbeeld ook een grote groep zorgaanbieders die technologie eerder vermijden dan omarmen. ‘Te duur en vaak onnodig’ is het argument uit die hoek. Francien van de Ven is een van de pleitbezorgers uit die hoek en actief publicist.
Technologie als tussenfase?
In de werkplaats is de bouwsteen technologie natuurlijk gespreksonderwerp en daar valt een aantal zaken op:
- Technologie is ondersteunend en nooit de kern van de zaak.
Dit lijkt een open deur (..) maar eentje die niet altijd wordt ingetrapt. Technologie is echt slechts een van de zes bouwstenen en niet de belangrijkste. - Te veel accent op technologie is een hinderpaal
“We zien dat de afwezigheid van leefcirkels als argument wordt gebruikt om geen stappen te ondernemen”, aldus een van de deelnemers. Wel of geen beschikbare technologie is volgens de deelnemers nooit een reden om geen stappen te ondernemen. - Opvattingen en praktische toepassing van technologie is iets dat zich in de loop der tijd ontwikkelt en soms ook verandert
Je ziet bijvoorbeeld de verschuiving van interne leefcirkels, naar alleen een leefcirkel voor naar buiten gaan. Bij een andere organisatie is technologie een tussenfase: ‘We zijn gestart met leefcirkels in de nieuwbouw, in de verwachting dat we daarna gingen uitrollen in de oudbouw. Maar daar hebben we op basis van voortschrijdend inzicht vanaf gezien.’ - Inzet van technologie roept nieuwe vragen op
Zo is het gebruik van GPS de aanleiding voor puzzels over privacy en verantwoordelijkheden. Privacy van de cliënt en de verantwoordelijkheid van de familie naast die van de zorg. Bijvoorbeeld als familie een eigen GPS-systeem koopt en dat naast het systeem van de organisatie inzet.
Technologie kan richting open-deuren-beleid van waarde zijn, maar steeds in het besef dat dit type hulpmiddelen de deur niet opent; dat doen jij en ik.
Door Jeroen Schumacher, programmamanager zorg & dwang bij Vilans