Brancheorganisatie BTN heeft zorgaanbieders in vrijwel alle gemeenten gevraagd of ze uitkomen met de tarieven voor huishoudelijke hulp. De zorgaanbieders hebben dat zelf berekend aan de hand van de rekentool die onderdeel uitmaakt van de ‘Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) reële prijs Wmo 2015’. De AMvB is ingesteld om reële tarieven voor huishoudelijke hulp te krijgen. Die moeten volgens de AMvB rekening houden met het cao-loon van de huishoudelijke hulp, werkgeverslasten voor sociale premies, een vergoeding voor de noodzakelijke overhead en een winstmarge.

Thuiszorg onder kostprijs

Op basis van die rekentool hebben zorgaanbieders in 178 gemeenten tarieven die niet kostendekkend zijn. In 53 gemeenten draaien zorgaanbieders ‘break-even’. Slechts bij een meerderheid van 56 gemeenten kunnen zorgaanbieders goed uit de voeten met de tarieven. BTN heeft de resultaten verwerkt in een plattegrond van Nederland op Google Maps. De kaart kleurt rood van de 178 gemeenten met een niet-kostendekkend tarief. ‘Verontrustend’, vindt BTN-directeur Hans Buijing. ‘Verian is vorige week failliet gegaan, Zuidzorg stopt met huishoudelijke hulp vanwege de lage tarieven. Het kaartje zal nog roder worden door de loonsverhoging in de nieuwe cao, tenzij gemeenten gaan bewegen. Gezien de krappe arbeidsmarkt in de zorg en de stijgende zorgvraag is het cruciaal dat gemeenten tarieven gaan hanteren waarmee werkgevers personeel kunnen binden en aantrekken.’

Regiegroep ziet toe op AMvB

Zorgaanbieders klagen al jaren dat de tarieven in de huishoudelijke hulp te laag zijn. Oud-staatssecretaris Martin van Rijn van VWS heeft in december 2015 een akkoord gesloten met vakbonden en werkgevers om een einde te maken aan de race-to-the-bottom in de huishoudelijke hulp. De aanbestedingen hadden in sommige gemeenten geleid tot 25 procent lagere tarieven. Het akkoord heeft geresulteerd in de ‘AMvB reële prijs’, die op 1 juni 2017 in werking is getreden. Een regiegroep moet erop toezien of gemeenten zich houden aan de AMvB. Hierin zitten vertegenwoordigers van gemeenten, werkgevers en vakbonden. Vakbonden en werkgevers kunnen een onafhankelijke deskundige vragen om een oordeel te vellen over de tarieven in bepaalde gemeenten.

Hogere loonschaal en nieuwe cao

Vakbonden en werkgevers zijn al wel een hogere loonschaal overeengekomen voor huishoudelijke hulp. Werkgevers mogen die nu al hanteren, maar die is nog niet verplicht. De verplichting geldt pas vanaf 1 januari 2019. Hans Buijing vindt dat gemeenten de bestaande contracten moeten openbreken om de loonsverhogingen in de nieuwe cao mogelijk te maken. Gemeenten die nieuwe aanbestedingen moeten organiseren moeten sowieso rekening houden met de AMvB. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) verwacht dat de rijksoverheid extra geld beschikbaar stelt voor de loonsverhogingen in de cao.

Gemeenten niet blij met AMvB

Gemeenten zijn over het algemeen niet gelukkig met de AMvB. Ze zien die als een inbreuk op hun vrijheid om zelf het Wmo-beleid en de tarieven te betalen. De huidige minister van VWS Hugo de Jonge heeft die boodschap in zijn vorige baan als Wmo-wethouder van Rotterdam namens de VNG overgebracht bij VWS. Toch verwacht Buijing dat De Jonge als minister gemeenten die in gebreken blijven zal aanspreken. ‘In de escalatieladder van de AMvB hebben we afgesproken dat de minister van VWS gemeenten een aanwijzing kan geven. Die verplicht hen om het tarief te herzien.’

Reëel tarief thuiszorg

BTN wil niet zeggen wat een reëel tarief is. Buijing: ‘Dat mogen we niet van de ACM, want dan verstoren we de markt. Maar met de rekentool kan iedereen uitrekenen dat de 20 euro die Eindhoven aan Zuidzorg biedt, echt veel te weinig is. De Nederlandse Zorgautoriteit had in de AWBZ het tarief een paar jaar geleden op 27,50 euro vastgesteld.’ Uit onderzoek van NRC Handelsblad bleek onlangs dat de meeste gemeenten een tarief tussen de 23 en 24 euro betalen. Een bruto-uurtarief van 25 euro wordt veelal beschouwd als een basistarief om te voldoen aan de AMvB. Vakbonden en werkgevers in de thuiszorg spraken onlangs af om samen op te trekken richting de financiers om reële tarieven af te dwingen.