Door Marleen Wilschut (implementatiestrateeg, NIC-coördinator), Jos Zandvliet en Pauline Goense (beide stafmedewerker Implementatie bij ZonMw)
Of je nu in een verpleegtehuis werkt als manager, wijkverpleegkundige zorg inricht als projectleider of ouders helpt in de opvoeding als gedragswetenschapper: alle sectoren staan voor uitdagingen die om complexiteit en integraliteit vragen en waarbij verandering de constante factor is. Dat vraagt om over je grenzen heen te kijken en te leren van elkaar hoe je verandering kan realiseren. Dat bewustzijn is aan het groeien en daarmee ook de vraag naar implementatiekennis- en expertise om zorgvernieuwing duurzaam te realiseren in de zorg, preventie en welzijn.
Wat is de meeste recente kennis op het gebied van implementeren? Welke tools en instrumenten zijn voorhanden? Welk onderzoek is hier naar gedaan (inter)nationaal en wanneer noem jij je eigenlijk een implementatiedeskundige? Allerlei vragen waar het Nederland Implementatie Collectief (NIC) de aankomende jaren een antwoord op wil krijgen. Niet alleen omdat dit onderwerp terrein wint (denk bijvoorbeeld aan het succesvolle wetenschappelijke blad Implementation Science), maar ook omdat de Covid-pandemie ons een les in wendbaarheid heeft gegeven. Hoe snel lukt het je je aan te passen aan een veranderende omgeving?
Versnipperd maar onmisbaar
Implementatiekennis- en expertise in Nederland is momenteel versnipperd en beperkt toegankelijk, terwijl het een onmisbaar middel is voor zorgvernieuwing. De kennis op dit terrein is onvoldoende zichtbaar en ervaringen worden nog onvoldoende uitgewisseld.
Dit was voor het ministerie van VWS aanleiding om ZonMw in 2020 een verkenning te laten uitvoeren naar de behoefte aan en haalbaarheid van de formele oprichting van het Nederlands Implementatie Collectief (NIC). Medewerkers van het Zorginstituut Nederland, het Trimbos-instituut en Amsterdam UMC zijn samen met ZonMw opgetrokken in deze verkenning.
Meer dan 250 implementatiedeskundigen lieten in een survey weten wat zij ervan vinden. Er zijn verschillende online bijeenkomsten georganiseerd, gesprekken gevoerd met verschillende organisaties en een vergelijking gemaakt met andere Europese Implementatienetwerken.
Hieruit blijkt een grote behoefte aan een plek waar alle kennis en kunde over implementeren in de zorg, preventie en welzijn bij elkaar komt over domeinen, organisaties en samenwerkingsverbanden heen. Ook werd duidelijk dat er groot enthousiasme bestaat om actief bij te dragen aan het vormgeven van het NIC.
Dynamisch lerend implementatienetwerk
Het NIC wil de aankomende jaren groeien richting een breed gedragen, dynamisch lerend implementatienetwerk voor het vergroten van het implementatievermogen in de zorg, preventie en welzijn voor praktijk, beleid, onderwijs en onderzoek. Zodat bewezen interventies en innovaties sneller en beter ingebed raken in het dagelijkse werk. Dit doet het NIC door het samenbrengen, ontwikkelen en benutten van implementatiekennis en -kunde op het gebied van onderzoek, opleiding & training, methode & tools, intervisie & netwerken.
Het NIC gaat in op implementatievragen van het veld, stimuleert partijen en personen die met implementatie bezig zijn om met up to date kennis en kunde te werken, stelt deze beschikbaar en ontwikkelt het door of stimuleert dat, en brengt op die manier regie aan in een veld waar dat nog (goeddeels) ontbreekt. Niet door nieuwe structuren op te zetten, maar door te verbinden wat er al is vanuit praktijk, beleid, onderwijs en onderzoek.
Reflectie
Hoe we implementeren als sector bepaalt in grote mate hoe succesvol we zijn in de investeringen die we doen om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Het uitwisselen over implementatievraagstukken binnen gemeenschappelijke thema’s zoals de juiste zorg op de juiste plek en het betrekken van implementatie kennis en expertise hierbij, brengt een reflectie op gang die belangrijk is om de beleidsagenda effectiever in te richten.
Volle breedte
Implementatie is een breed begrip. Verschilt implementeren bijvoorbeeld van veranderkunde of quality improvement science? Vanuit het NIC kijken we in de volle breedte naar implementeren en willen we leren van aanpalende vakgebieden en sectoren. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van de schoonmaakbranche of de filmindustrie als het gaat om veranderingen doorvoeren?
Voor professionals is een bepaalde mate van basiskennis en expliciete aandacht voor implementatie nodig om effectief met veranderingen om te gaan waar ze mee te maken krijgen. Voor jonge en ervaren implementatiedeskundigen en – onderzoekers is vooral uitwisseling en intervisie belangrijk net als samenwerken aan het ontwikkelen van nieuwe kennis en inzichten op het gebied van implementeren. Een betere toegang tot bestaande methoden en tools helpt hen te verdiepen op onderwerpen, te leren van anderen zodat ze hun werk effectiever vorm kunnen geven. Het NIC biedt hiervoor het platform door het organiseren van algemene bijeenkomsten, werkbijeenkomsten, opleiding- en training, intervisie en de Week van de Implementatie.
Online kennisplatform
De aankomende drie jaren richt het NIC zich op het opbouwen van een online kennisplatform waar kennis en kunde over implementeren praktisch is terug te vinden. Het NIC werkt daarin samen met andere (internationale)organisaties, (Europese) netwerken, programma’s en projecten. Het NIC zal expertise-ontwikkeling en –vermogen in Nederland bevorderen door een competentieprofiel te ontwikkelen, kennis en tools te ontsluiten, uitwisseling en samenwerking te organiseren in verschillende vormen en een verkenning te doen over een implementatiekennisprogramma.
Werkgroepen
Het NIC wil daarbij een netwerk zijn waar implementatiedeskundigen en -onderzoekers zelf actief zijn het netwerk vorm en inhoud te geven. De grote mate van bereidheid blijkt wel uit de survey. Het NIC formeert verschillende werkgroepen waarin actief wordt samengewerkt om vorm en inhoud te geven aan de ambities van het NIC.
Voor 2020 zijn er vier werkgroepen opgestart. De werkgroep implementatieonderzoek, de werkgroep methoden & tools, de werkgroep opleiding & training en de werkgroep intervisie & netwerken. Alles om het bewustzijn te vergroten dat – en hoe – implementeren een bijdrage levert aan effectievere zorg.
Lancering
Het NIC wordt 27 en 28 mei 2021 officieel gelanceerd op het Europese Implementation Event in samenwerking met het European Implementation Collaborative (EIC).
Doe je mee? www.nederlandsimplementatiecollectief.nl
