GGZ Nederland, de RIBW Alliantie en de Federatie Opvang wilden via het rapport inzicht krijgen in de kosten die de ambulantisering van beschermd wonen met zich meebrengt. Het idee is dat 35.000 mensen met een psychische aandoening die nu nog beschermd wonen of op de wachtlijst staan, de komende jaren zo zelfstandig mogelijk in de wijk gaan leven. Daarbij moeten ze niet alleen worden gestimuleerd om zelfstandig te wonen, maar bijvoorbeeld ook om te werken.
Investeringen nodig
Er is volgens APE eerst een flinke investering nodig in ambulante ondersteuning en behandeling, die vooral veel moet worden geboden tijdens en na de overgang naar zelfstandig wonen. In eerste instantie zorgt het zelfstandiger maken van de doelgroep niet voor besparingen, maar op de lange termijn kan het vooral zorgverzekeraars baten opleveren, blijkt uit het rapport. Dat komt doordat mensen minder snel een uitkering nodig zullen hebben, minder gebruik zullen maken van maatwerkvoorzieningen en minder zorg nodig hebben. Hoe hoog de baten zijn, is nog onduidelijk. Voor gemeenten betekent de ambulantisering juist extra kosten van 40.000 tot ruim 60.000 euro, blijkt uit het rapport.
Ervaringsdeskundigheid beschermd wonen
Het loont volgens het onderzoeksbureau in elk geval om te investeren in ervaringsdeskundigheid. ‘Aanbieders geven aan dat de inzet van ervaringsdeskundigen waardevol is. Deze hebben vaak de juiste toon, kunnen zien wat passend is en kunnen de cliënten motiveren’, schrijven de onderzoekers in het rapport. Doordat ervaringsdeskundigheid goed werkt bij de groep mensen met een psychische stoornis, zou elke ervaringsdeskundige op de lange termijn tot een besparing van circa 18 duizend euro netto kunnen leiden. Dat komt vooral doordat mensen vanuit beschermd wonen doorgaan naar een situatie waarbij ze geen zorg meer nodig hebben of zelfstandig kunnen wonen met begeleiding.
Werk bij beschermd wonen
Daarnaast moeten gemeenten investeren in arbeidsparticipatie van de mensen die nu nog beschermd wonen, stelt APE. In samenwerking met ggz-aanbieders, arbodiensten en het UWV kunnen zij ervoor zorgen dat mensen re-integreren of gezond blijven werken. Dat kan weer leiden tot besparingen in de Wmo, bij uitkeringen en op zorgkosten. De onderzoekers verwachten dat elke euro die hierin wordt geïnvesteerd, 1,24 euro oplevert aan maatschappelijk rendement.
Woningen in de wijk nodig
Voor een deel van de groep van 35.000 mensen is er nog geen geschikte woonplek, blijkt uit het rapport. Als zij zelfstandig in de wijk moeten gaan wonen, moeten er nog ruim 10.000 een- tot tweekamerwoningen worden gebouwd en ruim duizend eengezinswoningen. Als er eenmaal voldoende woningen beschikbaar zijn, levert dat naar verwachting een besparing op van 3800 euro per jaar voor de groep.
In veel kleine gemeenten is men momenteel bezig met Skaeve Huse, meestal een woonwijkje van containers, bedoeld voor mensen met psychische aandoeningen en moeilijk gedrag. En zo afgelegen als mogelijk om protest van overlast vrezende omwonenden. Maar dan zonder 24/7 begeleiding, want daar is geen geld voor. Is dat nu de bedoelde inclusie in de maatschappij? Is dat reïntegratie voor de doelgroep ? Winst voor de maatschappij? Of worden dit chronische pijnpunten van de huidige bezuiniging?