Het wil maar niet vlotten met het terugdringen van de enorme wachttijden in de ggz, ondanks het actieplan dat staatssecretaris Blokhuis van VWS met de sector heeft opgesteld. Het aantal bedden in instellingen is met een derde afgebouwd, maar de ambulante zorg aan huis komt niet goed van de grond. Met de aanpak van verwarde personen wil het niet echt vlotten. De nieuwe bekostiging voor de acute ggz is een jaar uitgesteld. Ook de nieuwe ggz-brede bekostiging loopt vertraging op. Het hoofdlijnenakkoord ggz staat op losse schroeven, want gemeenten weigeren hun handtekening te zetten. Vrijgevestigde psychiaters weigeren avond-, nacht- en weekenddiensten te draaien. Wijkteams kunnen de ggz niet inschakelen, omdat de ggz onder de ZVW valt en wijkteams onder de Wmo.

Kamer: hard ingrijpen in ggz

Er gaat dus van alles mis in de ggz. Maar is het glas half vol of half leeg? Kamerleden vinden in het Kamerdebat op 6 december met staatssecretaris Blokhuis dat het glas half leeg is. ‘De staatssecretaris moet ingrijpen en grip krijgen op de ggz. Het is tijd voor meer regie en partijen aan hun afspraken houden’, vindt VVD-Kamerlid Leendert de Lange. ‘Hoe kan het dat een deel van de ggz-aanbieders nog steeds hun wachttijden niet openbaar maakt? Het is tijd dat de toezichthouders NZa en IGJ boetes uitdelen en aanwijzingen doen.’ Ook GroenLinks-Kamerlid Renkema, SP-Kamerlid Hijink, CDA-Kamerlid Joba van den Berg en het D66-Kamerlid vinden dat de staatssecretaris zijn eigen regierol te soft invult. Hij gaat niet verder dan partijen aanspreken. De Kamer vindt dat te vrijblijvend.

Hoofdlijnenakkoord ggz is breder dan ooit

Blokhuis is het daar niet mee eens. Tot zijn frustratie ziet hij dat de ggz een verdeelde sector is, waar zorgverzekeraars, ggz-aanbieders, beroepsgroepen en gemeenten elkaar maar moeizaam vinden. Des te trotser is hij dat maar liefs dertien partijen meedoen aan het hoofdlijnenakkoord, waarin het ideale ggz-landschap voor de toekomst staat. ‘Zo’n breed akkoord heeft de sector nog nooit gehad, als er überhaupt een akkoord was’, zegt Blokhuis met een subtiele verwijzing naar zijn voorganger oud-minister Schippers van VWS. Zij had ook een hoofdlijnenakkoord ggz, maar constateerde tijdens een Kameroverleg dat het niet meer bestond.

Blokhuis: gemeenten doen ook mee

‘En dit keer doen gemeenten ook mee’, vervolgt Blokhuis. Weliswaar heeft de VNG nog niet ondertekend, maar Blokhuis is ervan overtuigd dat dit alsnog op korte termijn gaat gebeuren. ‘Er is constructief overleg.’ En hij wijst erop dat het hoofdlijnenakkoord pas per 1 januari 2019 ingaat. Nu wordt gewerkt aan een actieplan, waarin precies staat wie wat wanneer gaat doen. Als partijen zich niet aan afspraken houden, zal hij hen daarop aanspreken. Maar Blokhuis wil niet vanuit Den Haag met de botte bijl oplossingen forceren, terwijl de sector werkt aan eigen oplossingen waar breed draagvlak voor is.

Boetes voor ggz-aanbieders

Een heikel onderwerp vormen de wachttijden in de ggz die maar niet korter worden. Blokhuis brengt de NZa in stelling tegen ggz-aanbieders. Die moeten openheid geven over hun wachttijden. De toezichthouder heeft afgelopen zomer drie ggz-aanbieders een aanwijzing gegeven, omdat ze geen gegevens aanleveren bij Vektis. Als ze geen vooruitgang boeken, worden hun namen openbaar gemaakt. Als de schandpaal niet werkt, volgen boetes. Tot nu is de aandacht van de NZa vooral uitgegaan naar instellingen. Blokhuis heeft de NZa ook opdracht gegeven zich nu op vrijgevestigde aanbieders te richten die aanleveringsplicht hebben. De Lange wil dat Blokhuis een datum opgeeft wanneer de wachttijden zijn opgelost. Maar de staatssecretaris wil zijn hoofd niet in die strop steken. Hij wil eerst de monitor van de NZa over wachttijden en zorgplicht van zorgverzekeraars in december afwachten. Daarna gaat hij kwantitatieve targets zetten per behandeling, zegt hij de Kamer toe.

Geen doorzettingsmacht VWS

Per regio zijn er overlegtafels van ggz-aanbieders, verzekeraars en gemeenten om de wachttijden, de acute ggz, personen met verward gedrag en andere problemen op te lossen. Het CDA wil dat VWS zijn doorzettingsmacht gebruikt en regio’s voorschrijft wat er moet gebeuren, maar zo ver wil Blokhuis nog niet gaan. Hij wil dat partijen eerst zelf regionaal bepalen hoe ze de problemen oplossen, met een escalatiemodel als partijen zich niet aan afspraken houden.

Verzekeraars contracteren niet voldoende

Hoe kan het dat zorgverzekeraars 300 miljoen euro overhouden bij de zorginkoop en er tegelijkertijd vooral kleinere ggz-instellingen van zorgverzekeraars geen contract krijgen. ‘Terwijl ze dat wel willen’, wil CDA-Kamerlid Van der Berg weten. ‘Zorgverzekeraars zien deze ggz-instellingen niet staan. Ze vinden hen niet interessant, te klein.’ Blokhuis gaat de verzekeraars hierop aanspreken.

Piketdiensten voor vrijgevestigde psychiaters

Kamerleden willen dat Blokhuis vrijgevestigde psychiaters verplicht weekend- , avond- en nachtdiensten te gaan draaien. De vrijgevestigden onttrekken zich aan deze piketdiensten. De staatssecretaris moet dat afdwingen via het BIG-register. Maar ook daarvoor vindt Blokhuis het te vroeg. De psychiaters hebben hem toegezegd dat ze zelf met een oplossing komen.