Door Erwin Bleumink en Kees Ahaus, namens de KiZ redactie

In de zorg staan we voor grote uitdagingen, de toegankelijkheid van de zorg voor iedereen is bijvoorbeeld een steeds groter wordend probleem. Met optimaliseren van het huidige systeem gaan we het verschil in aanbod van en vraag naar zorg niet oplossen. In deze special maken we in transitietermen de contouren van een nieuwe manier van werken zichtbaar (emergentie, zie artikel Johansen & Van Raak). De artikelen beschrijven aangrijpingspunten die een impuls kunnen geven aan die transitie: de zeggenschap van de burger of de cliënt, het aanbieden van andere oplossingen dan professionele zorg, het netwerk om in de regio soms kluwen van problemen van de hulpvrager aan te pakken en preventie.

Nieuwe sturingsprincipes

Erwin Bleumink interviewde Erik Dannenberg, voorzitter van Divosa, de organisatie van en voor directeuren en leidinggevenden in het sociaal domein. Dannenberg reflecteert op het huidige niveau van aanspraken vanwege de Zvw en Wlz, die niet zijn vol te houden. Hij schetst nieuwe sturingsprincipes om het zorgsysteem vorm te geven. Daarbij is domeinoverstijgende samenwerking en governance in de regio heel belangrijk.

Passende zorgpraktijken

Kees Ahaus interviewde Gerdien Franx, programmanager Passende Zorgpraktijken van het Zorginstituut. Zij geeft aan hoe dit programma beoogt goede voorbeelden van passende zorgpraktijken te identificeren, op te halen, kenbaar te maken, gebundeld terug te geven aan het veld en te helpen om deze op te schalen. De passende zorgpraktijken moeten impactvol zijn door hun bijdrage aan de maatschappelijke opgaven: mensgericht, houdbaar en duurzaam.

X-curve van transities

Françoise Johansen en Roel van Raak van DRIFT benaderen de persistente problemen en de noodzakelijke transformatie van de zorg vanuit het transitiedenken. Het systeem is onvolhoudbaar. Hun artikel gaat in op de X-curve van transities. Zij pleiten voor een transdisciplinaire netwerkaanpak om samen de gewenste systeemverandering te bereiken.

Reablement

Een interessante ontwikkeling in de ouderenzorg is het gedachtegoed over Reablement. Rudi Westendorp beschrijft de essentie hiervan, en dat is dat de voorkeuren van de hulpvrager leidend zijn, dat deze zelfstandigheid herwint en zo weer meester kan zijn over het eigen leven. Dit vraagt om een transitie bij de hulpgever namelijk om niet over te nemen wat de hulpvrager zelf kan.

Toegankelijke zorg

In een interview met Ria Stegehuis, Monique Staps en Karlien Luitjes gaan we in op hoe Espria op verschillende manieren zoals zorg op afstand probeert in te spelen op de wens om de zorg toegankelijk te houden, want zorg blijven leveren zoals we nu doen is onhoudbaar.

Waardigheid en trots

In de bijdrage van Frans van Zoest en Jan Verschuren gaat het over succesfactoren voor samenwerking in de regio, zij reflecteren op Waardigheid en Trots in de Regio. Zij geven een belangrijk advies: neem de maximale tijd om te investeren in de relaties, een goed analyse vooraf en een gedragen aanpak.

Van zorg naar welzijn

Cynthia Friebel en Radboud Engbersen van Movisie geven in hun artikel mooie voorbeelden hoe er gewerkt kan worden van zorg naar welzijn, en pleiten met mooie voorbeelden voor het werken aan een sociale basis. Zij pleiten voor een fundamentele paradigmawisseling van zorgbudgetten naar welzijnsbudgetten en voor een onderlinge samenwerking van lokale instanties.

Leefstijl en zwangerschap

In het IZA en het GALA is preventie een belangrijke pijler, hier besteden we tenslotte ook aandacht aan in deze special. Melissa van der Windt gaat in op haar onderzoek naar de implementatie van leefstijlinterventies en naar de effecten daarvan op leefstijlgedragingen en op de zwangerschap.