Door Erica de Loos en Kees Ahaus, redactie Kwaliteit In Zorg

Als stagiaire HBO-V in 1998 had ik het druk – en ik had tijd. Mijn collega’s hadden het druk – en veel hadden geen tijd. Tijd voor de patiënt geeft ruimte voor verbetering. En levert tijd op.

Als stagiaire bij een verpleeghuis vroeg ik aan mijn begeleider waarom de afdeling op een bepaalde manier was ingericht: “dat is al 10 jaar zo” kreeg ik als antwoord. Ik was verbaasd; dan verander je dat toch? Ik kreeg een patiënt onder mijn hoede met een decubitus wond op zijn knie. Op een revalidatieafdeling!

Verbeterproject

Ik startte mijn eigen verbeterproject: ondanks de per kamer vastgelegde douchedagen spoelde ik dagelijks de wond uit onder de douche. Ik zag de wond van binnenuit herstellen. Ik maakte mij zorgen: hoe zou het met de patiënt gaan als ik klaar was met mijn stage? Voor de nachtdienst hing ik instructiebriefjes boven het bed van de patiënt om te voorkomen dat de man met zijn knie tegen het bedhek lag: de oorzaak van het ontstaan van de wond. Onnodig. Frustrerend, geen waardevol zorgresultaat: de uitkomst van de zorg was een langere opnameduur.

Gehaast

Regelmatig werden collega’s gevraagd op andere verdiepingen van de zorginstelling bij te springen. Er was tekort aan handen aan het bed. Ik bleef op mijn stage-afdeling. Mijn pieper ging af. Ik liep naar de patiënt: “gelukkig, ik hoorde aan de voetstappen dat jij het bent”. De mevrouw had hulp nodig om van haar bed in de stoel te gaan zitten. Dit was voor haar vanwege reuma een pijnlijke beweging. “De anderen zijn altijd zo gehaast.” De mevrouw vertelde mij trots dat zij 11 achterkleinkinderen heeft. Tijd geeft ruimte voor verbetering en ruimte voor patiënt-gedreven zorg: waardevolle zorg.

Staken

Tijdens een stage in het ziekenhuis kreeg ik op dag 2 de vraag “je gaat toch wel mee staken he, in Amsterdam?”. Ik voelde bezwaren tegenover de patiëntenzorg, maar liep op donderdag toch mee met andere verpleegkundigen door Amsterdam. De toekomst van de patiëntenzorg vond ik belangrijk: verpleegkundigen wilden een betere cao. We liepen met aan elkaar geknoopte lakens door de stad.

Keuze aanbieden

Ook na mijn opleiding merkte ik als wijkverpleegkundige dat ruimte voor de patiënt ontbrak: de zorgvraag was afgestemd op het noodzakelijke. Ik vroeg vaak “wilt u douchen of aan de wastafel geholpen worden bij uw verzorging?” In tijd maakte het voor mij niet uit. De zorgvraag was echter vaak niet zo vastgesteld. Terwijl de waarde voor de patiënt groter kon zijn door een keuze aan te bieden. Het budget, de druk op de zorg en toenemende frustratie onder zorgverleners door het gebrek aan ‘tijd en ruimte’ deelden toen al de lakens uit voor de patiëntenzorg.

Rol van de burger

Anno 2022 hebben wij allen als burger een grote rol in het creëren van waardegedreven zorg in samenwerking met zorgverleners: het actief delen van patiëntervaringen, het raadplegen van openbare kwaliteitsinformatie en de keuze voor digitale zorg. Een voorwaarde is wel dat branchepartijen, overheidsinstanties en werkgevers als het ware de lakens spreiden in plaats van uitdelen en dat zij een ondersteunende cultuur creëren voor zorgverleners. Op die manier kunnen zorgverleners de patiënt een rol geven en ontstaat een samenspel voor waardegedreven zorg.

Reis naar waardegedreven zorg

In deze special delen auteurs vanuit de invalshoeken van patiënten, zorgverleners en landelijke en lokale verbeterinitiatieven hun reis naar waardegedreven zorg. We zien de mooie ontwikkeling van juiste zorg op juiste plek binnen Hartnet Noord-Nederland als het gaat om atriumfibrilleren. Vervolgens zien we de reis van twee UMC’s die van elkaar wilden leren over de waardegedreven zorg voor patiënten met Cystic Fibrosis. Het belang om verpleegkundigen mee te nemen in waardegedreven zorg wordt onderbouwd. Er wordt teruggeblikt op de rondetafelconferentie SLIM 2030, waar eind maart visies over patiëntveiligheid werden gedeeld. Een artikel over ziekenhuischeck.nl en revalidatiecheck.nl informeert over deze websites met waardevolle vergelijkingsgegevens voor patiënten. Tot slot wordt ingegaan op de ervaringen in de pilot met de Patiëntervaringsmonitor (PEM) met bijbehorende vragenlijst.