Dit artikel maakt deel uit van de special over safety-II van KIZ. Naar de overzichtspagina

Patiëntveiligheid heeft een jonge historie in vergelijking met de aloude wetenschap van ‘public health’. En kent zijn oorsprong twintig jaar geleden bij het verschijnen van het alom bekende ‘To Err is human’ 

Sindsdien zijn vele initiatieven in de praktijk van zorginstellingen gestart om de veiligheidscultuur naar het hoogste niveau te brengen: met als doel de uitkomsten van de zorg te verbeteren. Wij willen immers allemaal dat de 43 miljoen veiligheidsincidenten die wereldwijd voorkomen tot een ‘zero tolerance’ gebracht worden.

Terugkijken

In de eerste veiligheidsbeweging werden door met name terug te kijken op onveilige situaties (bijna) incidenten geanalyseerd om te verbeteren; Safety I. Nederland volbracht verbeterprogramma’s zoals Sneller Beter en VMS in ziekenhuizen om de zorg te optimaliseren. In deze beweging kwam naar voren dat de ogen en oren van de patiënt een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan veilige zorg. In publicaties als ‘Dit nooit meer…’ en ‘Hadden ze maar geluisterd…’ werd dit benadrukt.

Maar, zoals Donabedians fameuze uitspraak aangeeft, is ‘every system perfectly designed to achieve exactly the results it gets’. Met zijn allen creëerden we intussen naast verbeterinitiatieven vele veiligheidschecks en regels om het systeem zo veilig mogelijk te maken.

Vooruit kijken

De Nederlandse zorg behoort tot de beste van de wereld en zorgverlening verloopt ook vaak heel goed. Nederland volgt inmiddels de initiatieven uit Scandinavië en Australië waar wordt gekeken naar het succesvolle verloop van de zorg: Safety II. Het ‘in control’ krijgen van ons zorgsysteem leidde tot een [Ont]Regel druk in de praktijk  Het blijkt dat vele systemen en regels ook tot onveiligheid kunnen leiden. Mensen omzeilen het systeem soms zelfs voor een veiliger en kwalitatiever proces. De Nederlandse branchepartijen starten, naast het voortzetten van de [Ont]Regel druk, het programma ‘Tijd voor verbinding’  waar Safety II onderdeel van is.

Kunnen we het systeem dan nu anders gaan benaderen? Kunnen we zo ver mogelijk vooruit kijken in plaats van terug? En, in hoeverre krijgt de patiënt daadwerkelijk een rol in het veiligheidsdenken I & II, en waar begint die rol? De toekomst van patiëntveiligheid bestaat uit een proactieve rol die start bij de burger als partner in public health.

Zo blijkt ook in de huidige wereldwijde infectiebestrijding- en preventie: het zorgsysteem met haar zorgprofessionals en experts kan die niet op zichzelf realiseren om public health te creëren. Een samenwerking voor safety first die begint bij jou en mij als burger thuis. In deze special Safety II hopen wij een bijdrage te leveren aan de veiligheidsbeweging in de dagelijkse praktijk: veiligheid door tot aan de maan én terug te kijken. Samen met de burger, cliënt en patiënt.

Erica de Loos, redactie KIZ