Dat constateert de Autoriteit Consument & Markt in de leidraad Samenwerking tussen zorgwerkgevers op de zorg-arbeidsmarkt.
Werkgevers mogen geen gezamenlijke afspraken maken over arbeidsvoorwaarden of het niet inhuren van zzp’ers. Afspreken om elkaars personeel niet te werven of niet in dienst te nemen, is verboden. Medewerkers hebben dan minder mogelijkheden om voor een andere werkgever te kiezen.
Opleiding en scholing
Voor verschillende andere onderwerpen is wel ruimte voor samenwerking. Bijvoorbeeld op het gebied van opleiding en scholing. Vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers mogen in cao-verband altijd afspraken maken. Deze vallen buiten de mededingingsregels.
Werkgevers mogen gezamenlijk onderzoek doen naar de ontwikkelingen op de lokale arbeidsmarkt. Ook mogen werkgevers samenwerken voor opleiding en nascholing. Afspraken wie welke werknemer na een opleiding in dienst neemt, zijn niet toegestaan. Een gezamenlijke flexpool of een flexibele schil van werknemers mag wel. De werknemers zijn dan in dienst bij een van de werkgevers en bepalen zelf of zij ook bij een andere werkgever aan de slag willen.
Inroostering zzp’ers
Werkgevers mogen geen gezamenlijke afspraken maken over de inroostering van zzp’ers. Zij mogen bijvoorbeeld niet samen afspreken om zzp’ers hetzelfde aantal avond-, nacht- en weekenddiensten te laten draaien als personeel in loondienst.
Digitaal platform
Een aantal zorgorganisaties in een regio wil samenwerken om personeel beter in te zetten. Zij willen het makkelijker maken voor werknemers om openstaande diensten bij andere zorgorganisaties in te vullen. Dit biedt de voordelen van een dienstverband en tegelijk de flexibiliteit die veel medewerkers zoeken. De organisaties willen zo de medewerkerstevredenheid vergroten en het personeel voor de zorg behouden. Tegelijk kunnen zij efficiënter roosters invullen, doordat de pool van medewerkers groter wordt. De zorgorganisaties werken met een digitaal platform.
Dit is een vorm van regionaal werkgeverschap die toegestaan is, mits de zorgaanbieders geen gezamenlijke afspraken maken over arbeidsvoorwaarden. De deelnemers mogen niet gezamenlijk afspreken om buiten dit platform geen gebruik te maken van inhuur van zzp’ers. Individueel mag een werkgever dit wel als eigen beleid voeren.
Gezamenlijk bemiddelingsbureau
Zorgaanbieders in een regio hebben zzp’ers nodig om hun dienstroosters rond te krijgen, maar ze voelen zich te afhankelijk van enkele bemiddelingsbureaus van zorg-zzp’ers. De bureaus vragen te hoge prijzen en leveren wisselende kwaliteit. De zorgaanbieders richten een coöperatie op die bemiddelt tussen henzelf en zzp’ers.
Dit mag zolang de coöperatie zich beperkt tot vraag en aanbod samenbrengen. De coöperatie mag niet namens de werkgevers onderhandelen met de zzp’ers of als opdrachtgever optreden. De coöperatie mag ook niet als platform dienen voor onderlinge uitwisseling van concurrentiegevoelige informatie tussen werkgevers.
Informatieuitwisseling over zzp-tarieven
Werkgevers mogen geen gezamenlijke afspraken maken over maximale zzp-tarieven. Als voorbeeld noemt de ACM een grote zorgaanbieder die vindt dat zzp’ers te hoge tarieven vragen. Hij heeft het gevoel dat andere zorgaanbieders dit ook vinden en dat niemand de eerste stap durft te zetten om dit te veranderen, uit angst de roosters niet meer rond te krijgen of cliënten te verliezen aan de zorgaanbieders die wel zzp’ers blijven inhuren. De grote zorgaanbieder beslist zelfstandig om te gaan onderhandelen over de tarieven met elk bemiddelingsbureau afzonderlijk. De bemiddelingsbureaus zijn bereid om een balans in de tarieven te vinden die voor alle partijen acceptabel is.
De grote zorgaanbieder is van plan tijdens een bijeenkomst met andere zorgaanbieders te vertellen over zijn initiatief. Op zich mag dat, maar hij mag geen concrete bedragen noemen of andere arbeidsgerelateerde voorwaarden. Zorgaanbieders mogen hun arbeidsmarkt namelijk niet op elkaar afstemmen of elkaar stilzwijgend volgen als dit negatieve gevolgen heeft voor de arbeidsmarktpositie van zorgmedewerkers.
Koppeling zzp-tarieven aan cao
In het Integraal Zorgakkoord (IZA) staat dat de mogelijkheid wordt onderzocht van koppeling van zzp-tarieven aan cao-lonen, als de onderhandelingsmacht in belangrijke mate bij zzp’ers ligt (net zoals zzp’ers bij beperkte onderhandelingsmacht gezamenlijk een koppeling met cao-lonen mogen afdwingen). Perverse gedragseffecten, zoals een vlucht naar ongecontracteerde zorg en maatregelen om dit tegen te gaan, maken ook deel uit van dit onderzoek. Het resultaat laat echter nog een jaar op zich wachten. Uiterlijk 2024 komt de ACM hierop terug.
