NANDA, NOC, NIC is een classificatiesysteem, verwerkt in een database die is ingebouwd in het epd. Het systeem maakt onderdeel uit van het verpleegkundig proces. Verpleegkundigen benoemen op systematische wijze een verpleegkundig probleem (NANDA) en stellen doelen (NOC) en interventies (NIC) vast. NNN is oorspronkelijk in de jaren zeventig van de vorige eeuw ontwikkeld verpleegkundig wetenschappers in de Verenigde Staten.

Medisch Spectrum Twente

Sinds 3 december 2021 is het NNN live in Medisch Spectrum Twente. Er werken 1500 verpleegkundigen mee, zelfs, en dat is een unicum, de verpleegkundigen op de IC. Diane ter Huurne-Oude Lenferink, verpleegkundige en CNIO: ‘Het was wel even een heel proces’.

Twee ziekenhuizen

De verpleging in MST heeft er bewust voor gekozen om tegelijk met de invoering van het nieuwe epd ook NNN in te voeren. Dit hele proces is samen met Ziekenhuis Groep Twente (ZGT) gedaan. Beide ziekenhuizen hebben hun epd regionaal gelijk ingericht. Daarbij is veel gediscussieerd over de kern van het vak, vertelt Ter Huurne-Oude Lenferink: ‘We vroegen ons af: Hoe willen we werken ten opzichte van de patiënt? Hoe doen we het en hoe willen we het? We wilden graag onze resultaten consequent kunnen meten, en dan is NNN eigenlijk het enige systeem waarmee dat goed kan.’

Samen met de patiënt

Het idee is dat de verpleegkundige samen met de patiënt alle gegevens invoert. Stel: een patiënt wordt opgenomen met onbegrepen pijn. De verpleegkundige en patiënt zoeken samen naar de activiteiten in het dagelijks leven die door de pijn worden belemmerd. Ter Huurne: ‘De verpleegkundige kijkt wat zij voor de patiënt kan betekenen. Bijvoorbeeld het tijdstip van de pijnmedicatie bepalen: ruim voor een activiteit zodat de patiënt die activiteit optimaal kan uitvoeren. Of ze wil iets met de pijnbeleving doen, dan kan ze bijvoorbeeld muziek aanbieden.’ Hoewel de invoering nog in volle gang is, klinken er al positieve geluiden van de patiënten, die merken dat er veel meer tijd aan hen wordt besteed.

Verpleegkundig leiderschap

In MST is een NNN-coördinator aangesteld die helpt bij het werken met dit systeem. De 1500 verpleegkundigen moesten scholing krijgen. Dat kost allemaal extra tijd, vertelt Ter Huurne-Oude Lenferink, maar het levert ook tijd op. De verpleegkundige kan haar tijd efficiënter indelen. ‘Het invullen van de diagnose is voorgestructureerd. Je hoeft niet meer te schrijven, maar alleen te scoren. Er staat dus alleen in wat nodig is.’ Ter Huurne: ‘Het is een heel mooi instrument om het eigen verpleegkundig leiderschap te benadrukken. En de waarde van de verpleegkundigen aan te tonen. Zorg is niet alleen een medisch verhaal; het verpleegkundig deel is van wezenlijk belang.’

Jeroen Bosch Ziekenhuis

Nog steeds komen professioneel verpleegkundig leider en verpleegkundig specialist oncologie Britt van Merrienboer, functioneel beheerder Niels Schram en verpleegkundige en bestuurslid verpleegkundig stafbestuur Marieke Bevers iedere twee weken bij elkaar om over de voortgang van het NNN-project te spreken. Als eerste ziekenhuis begon het Jeroen Bosch Ziekenhuis al in 2009 met de theoretische voorbereiding op Nanda NOC NIC. De daadwerkelijke live-gang volgde in 2016. Inmiddels werken een kleine 1000 verpleegkundigen er dagelijks mee. Aanleiding van de overstap naar NNN, was het moment dat het hele JBZ papierloos werd. Tegelijkertijd met het nieuwe epd is NNN geïnstalleerd. Van Merrienboer: ‘Wij kozen voor NNN vanwege de goede evidence in de basis en omdat de verpleegkundigen dit systeem tijdens hun HBOV-opleiding al leren.’

NNN-ambassadeurs

Het JBZ heeft behoorlijk geïnvesteerd in de opzet van het nieuwe systeem en er is een hele organisatie opgetuigd. Via het driejarig programma “Verpleegkundig leiderschap” zijn 250 HBO-verpleegkundigen  benoemd tot  ambassadeur van NNN en hebben zo bijgedragen aan de ziekenhuisbrede implementatie. Speciaal benoemde procesbegeleiders die de afdelingen ondersteunden zijn tot 2022 actief geweest. Verder is er een stuurgroep ingesteld waarin Van Merrienboer en Bevers samen met een bedrijfsvoerend manager, een adviseur kwaliteit &veiligheid, unithoofden acute zorg en een functioneel beheerder zitting hebben. En er is een werkgroep opgericht bestaande uit dertien praktiserend verpleegkundige professionals en ict medewerkers. Tenslotte is er landelijk overleg met vertegenwoordigers uit alle ziekenhuizen die NNN digitaal gebruiken. De eerste vijf jaar stonden in het teken van het goed gebruiken van de systemen tijdens het verpleegkundig proces, onder het motto ‘Alles bij en met de patiënt’.

Gedragsverandering

Om de acceptatie te vergroten, is begonnen met een afgeslankte vorm van Nanda NIC NOC. Na een jaar zijn alle functionaliteiten van het systeem doorgevoerd. De consequente, juiste invoering van alle invoervelden, vereiste nogal een gedragsverandering van de verpleegkundigen. Bevers: ‘Verpleegkundigen waren gewend aan het invoeren van grote lappen tekst. Dat hoeft nu niet meer. Ze vroegen zich af of ze nog wel voldoende registreerden om hun werk goed te kunnen vastleggen en overdragen.’ Ook het doel van de gegevensverzameling moest steeds worden benadrukt, vertelt Van Merrienboer: ‘Het invullen van lijstjes raakt verpleegkundigen niet in de passie voor hun vak. Maar als je duidelijk maakt dat je de patiënt beter kunt behandelen als je alles goed invult, waardoor een patiënt misschien minder langer pijn blijft houden, begrijpen verpleegkundigen het belang van hun gedragsverandering.

Vooruitstrevend

Niet iedereen heeft door hoe vooruitstrevend de verpleging hierdoor eigenlijk is, vertelt Schram: ‘Door het proces zo gestructureerd aan te bieden, is de kwaliteit van zorg erop vooruit gegaan. We kunnen dit inmiddels met cijfers aantonen. Dat maakt kwaliteit van de verpleegkundige zorg dus tastbaar.’

In het JBZ is de fase van herijking aangebroken. Nu kunnen de verpleegkundigen de vruchten plukken van al hun inspanningen. Schram: ‘Het NNN-systeem heeft het grote voordeel dat alles tot op detail is gecodeerd. Door de codes aan elkaar te verbinden vanuit één grote database kun je daar wetenschappelijk onderzoek op uitvoeren.’ Inmiddels is er in het ziekenhuis een schat aan real live data beschikbaar. Twee verpleegkundig onderzoekers zijn actief met het maken van voorspelmodellen. Want, zou het niet mooi zijn om aan de hand van het optreden van verpleegkundige diagnoses na een operatie,  de opnameduur of heropname te kunnen voorspellen? Of om AI in te zetten als beslissingsondersteunend instrument?

Tips

Voor ziekenhuizen die twijfelen of ze de investering voor een dergelijk verpleegkundig systeem willen doen, hebben de mensen in het JBZ nog wel wat advies. Bevers: ‘Wees niet bang om vernieuwing door te voeren. Wij waren bang voor de hoeveelheid extra registratielast. En inderdaad kost het leren van een nieuw systeem tijd, maar uiteindelijk levert het tijd op.’ Van Merrienboer: ‘Zorg dat de keuzes om te gaan werken met het systeem gefundeerd is op een stevige visie op verpleegkundig handelen. Anders krijg je je achterban niet mee. Het werken met deze systematiek draagt echt bij aan het verbeteren van de uitkomsten voor de patiënt. Wij hebben op die manier ook de raad van bestuur kunnen overtuigen.’

Bohn Stafleu van Loghum is weliswaar licentiehouder van Nanda, NOC, NIC, maar de redactie van Zorgvisie werkt onafhankelijk en kiest haar eigen onderwerpen.