Door Barbara van der Linden en Haske van Veenendaal
Maar is dit een nieuw fenomeen of oude wijn in nieuwe zakken? Wat wordt in een netwerk doorbroken? Voor welk resultaat? En als je werkt in een netwerk hoe werkt dat dan? En wat is er voor nodig om werken in netwerken goed te laten verlopen?
Voor de KiZ-redactie zijn deze vragen aanleiding om een themanummer over werken in netwerken samen te stellen. En de opbrengst genoeg reden om hiermee een begin te maken van een dossier dat we in de komende jaren zullen aanvullen met meer artikelen over dit onderwerp.
Beschouwing
We beginnen met een beschouwing op het fenomeen Werken in Netwerken door Marius Buiting, directeur van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Zorg en oud CBO-er. Hij ziet Vernetwerking als maatschappelijk fenomeen en een gevolg van toenemende specialisatie en patiëntgerichtheid. Met grote gevolgen voor hoe de zorg moet worden georganiseerd, gefinancierd en bestuurd.
Goede voorbeelden
Netwerkzorg is ook als ambitie geformuleerd voor de medisch specialist in 2025. Beleidsadviseur Eline Schiks van de Federatie van Medisch Specialisten beschrijft een aantal voorbeelden van zorgnetwerken voor chronische patiënten zoals hartpatiënten, epilepsiepatiënten en patiënten met etalagebenen. Goede voorbeelden van geïntegreerde zorg van hogere kwaliteit, lagere kosten én waar nadrukkelijk ook ruimte is voor onderling leren. Randvoorwaarden zijn betere gegevensuitwisseling en passende bekostiging.
Randvoorwaarden
Wendy Reijmerink en Wija Oortwijn analyseerden twintig door ZonMw gefinancierde ‘participatieve kennisinfrastructuren’ op bevorderende en belemmerende factoren. Zij laten zien wat belangrijk is om werken en leren in netwerken succesvol te maken. Gedeelde waarden en voldoende tijd en middelen maar ook een enthousiaste trekker en goed datamanagement blijken daarvoor nodig.
Inspiratie
Madelon Rooseboom, werkzaam bij Zorginstituut Nederland en trekker van het Expertisenetwerk Implementatie, neemt ons mee in haar zoektocht naar hoe mensen leren in netwerken. Zij bespreekt haar inspiratiebronnen en geeft technieken mee om te gebruiken bij intervisie in netwerken.
Netwerkpsychiatrie
Tot slot schrijven Tamar Sommers, Nikki Damen en Koen Westen Mensen over een zorgnetwerk rondom mensen met een zorgindicatie ernstige psychiatrische aandoening. Zij ervaren gedurende lange tijd een complexe kluwen aan psychosociale en psychiatrische problematiek, waarbij niet meer te ontwarren is wat welke problematiek in stand houdt. Om de kwaliteit van de samenwerking in het netwerk te evalueren is er in de wijk Ruwaard in Oss onderzoek gedaan naar de onderlinge samenwerking voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen.
Belofte
Wij concluderen dat samenwerken op zich niet nieuw is maar dat het werken in netwerken wel in opkomst is. Het lijkt vooral een reactie op de op zichzelf zinvolle specialisatie en standaardisatie in de zorg, die echter ook kan leiden tot een teveel aan zorg en versnipperde zorg in lange ketens. In netwerken van nu schuilt de belofte dat het meer gericht is op continue kwaliteitsverbetering, meer datagedreven, meer rondom patiëntgroepen georganiseerd (dan zorgonderdelen die achter elkaar aan worden verleend) en meer gericht is op leren en innoveren dan we eerder hebben gezien bij bijvoorbeeld transmurale- of ketenzorg. Werken in netwerken is steeds meer reguliere zorg en een normale vorm van deskundigheidsbevordering geworden. Maar er valt nog veel te leren over de organisatie, de randvoorwaarden en de effectiviteit van netwerken. En vooral over hoe we van beloftevolle experimenten komen naar brede toepassing.
Daarom zullen we dit fenomeen volgen en ons nieuwe dossier aan vullen met nieuwe publicaties. We nodigen lezers uit om eigen voorbeelden, ervaringen en inzichten over werken in netwerken voor publicatie in dit dossier in te zenden.
