Vier van de vijf zorgondernemers zijn al een eenpitter en de verzelfstandiging van zorgwerkers is nog niet ten einde, zo concludeert Winkel in zijn analyse. In het tweede kwartaal van 2015 had Nederland ruim twee keer zoveel zorgaanbieders als begin 2009. Ter vergelijking: in dezelfde periode groeide het bedrijvenbestand voor alle sectoren tezamen met 28 procent. Volgens analist Erwin Winkel van ING zit het verschil zit in de onevenredig sterke groei van eenpitters in de zorg, voornamelijk zzp’ers. Sinds begin 2009 is het aantal eenpitters in de zorg met 187 procent toegenomen, terwijl de toename in de overige sectoren gemiddeld op 36 procent lag.

Sinds 1 juli 2008 zijn vrije beroepsbeoefenaren verplicht zich in het KvK-handelsregister in te schrijven. Dit heeft vermoedelijk kortstondig tot een sterke toename van het aantal geregistreerde eenpitters geleid. Vooral in de geneeskundige zorg, waarin veel vrije beroepsbeoefenaren actief zijn, is dit effect zichtbaar.

Schaarste

Los van dit eenmalige effect zijn er meerdere ontwikkelingen die de groei van het aantal zorg-eenpitters sinds 2009 in de hand hebben gewerkt, stelt Winkel.  Zo overtreft de vraag naar hoogopgeleid zorgpersoneel het aanbod. Voor schaarse hoogopgeleide zorgverleners kan het aantrekkelijk zijn om zich als zelfstandige te laten inhuren.

Prijsconcurrentie

Verder hebben overheidsbezuinigingen de vraag naar flexibel en goedkoop personeel in de hand gewerkt. Vooral in de langdurige zorg zijn organisaties met de toename van faillissementen en ontslagrondes meer gebruik van eenpitters gaan maken. Deels zijn dit lager opgeleide werkers die noodgedwongen als zelfstandige gaan werken (zoals de alfahulp). Gemeenten hebben sinds de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) via aanbestedingen de prijsconcurrentie aangewakkerd. Ook de 40 procent korting op het budget voor huishoudelijke ondersteuning per 2015 heeft zijn schaduw vooruit geworpen. Daarnaast werkt de beperking van het langdurig verblijf in een zorginstelling dit proces in de hand.

Hoge leeftijd

Ook de groei van het aantal pgb’s heeft de mogelijkheden vergroot om als zelfstandige zorgverlener te gaan werken. Bovendien heeft de relatief hoge leeftijd van zorgpersoneel een rol gespeeld. Eenpit-ters starten relatief vaak op hogere leeftijd. In de sterk vergrijsde zorg zijn er daardoor meer werkne-mers die als eenpitter aan de slag gaan. Dit blijkt ook uit de gemiddelde leeftijd van de zelfstandi-gen, die met 46,5 jaar bijna 5 jaar hoger ligt dan die van werknemers in de zorg, aldus Winkel. Tot slot heeft de overheid de zorg toegankelijker gemaakt voor zzp’ers. Zo maakte de pilot ‘AWBZ-zorg in natura’ het mogelijk dat zzp’ers AWBZ-zorg buiten het pgb om konden leveren.

Arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is volop in beweging. Door overheidsbezuinigingen zijn zorgorganisaties geneigd hun HR-beleid anders vorm te geven. In dit dossier verzamelt Zorgvisie nieuws, achtergronden en opinie over arbeidsmarktgerelateerde zaken in de zorg.