Burgers krijgen van de overheid steeds meer te zeggen over de zorg die ze ontvangen en moeten van de overheid ook meer ruimte krijgen om zelf betrokken te zijn bij hun gezondheid. Er wordt gesproken over een actieve patiënt, die zelf de regie houdt, verantwoordelijk is en kritisch kijkt naar de zorg die hij wil ontvangen. Maar dat is voor lang niet iedereen makkelijk, schrijft de WRR nu in het rapport. ‘Patiënten blijken niet altijd te kiezen op basis van vergelijkende informatie over prijs en kwaliteit, maar laten zich leiden door andere waarden, zoals ‘is de zorg dichtbij?’, of ‘heb ik eerder positieve of negatieve ervaringen in hetzelfde ziekenhuis?’, ook al ging dat om een heel ander specialisme.’

Niet iedereen actieve patiënt
De WRR sprak met zorgverleners die een zelfde beeld schetsten en aangaven dat het voor hen niet altijd duidelijk is of de patiënt een bewuste keuze heeft gemaakt voor een bepaalde zorgverlener. Het is daarom volgens de raad nog maar de vraag of iedere burger wel een actieve patiënt kan en wil zijn. Om het te kunnen zijn, moet een patiënt duidelijk aan een zorgverlener kunnen uitleggen wat er aan de hand is en welke klachten hij heeft. Daarna moet hij kennis opdoen over de ziekte en er op een juiste manier mee omgaan, schrijft de WRR. ‘Bijvoorbeeld weten wanneer en hoe je contact moet zoeken met een zorgverlener over je chronische aandoening. Bij welke klachten ga je naar de huisarts en wanneer moet je contact opnemen met je specialist? Dit type afweging vraagt om meer dan kennis alleen’, schrijft de raad in het rapport. ‘De patiënt moet de situatie overzien, in actie komen als dat nodig is en kunnen omgaan met emoties en beperkingen die de ziekte met zich meebrengt.’

Meebeslissende burger
De meeste patiënten vinden het belangrijk dat ze zelf kunnen meebeslissen over hun behandeling, blijkt uit de rapport. Maar toch wil en kan niet iedereen dit zomaar. Zo hebben niet alle patiënten inzicht in wat de verschillende behandelopties zijn of kunnen ze afwegen wat de beste keuze is. Bovendien blijkt uit ander onderzoek dat patiënten niet zo mondig zijn als ze eenmaal een diagnose hebben, omdat ze angstig worden en nog moeten wennen aan hun rol als patiënt. Daarbij is ook gebleken dat patiënten de helft van wat een arts in de spreekkamer zegt snel weer vergeten is.

Niet elke burger zelfredzaam
Volgens de WRR moeten patiënten over vijf vermogens beschikken om zelfredzaam te kunnen zijn in de gezondheidszorg. Ze moeten informatie kunnen verzamelen en afwegen, de situatie kunnen overzien, een doel stellen en een plan maken, in actie komen en het plan uitvoeren, het plan volhouden en daarnaast kunnen omgaan met emoties. Pas als een patiënt dat allemaal kan, kan hij zelfredzaam zijn in de gezondheidszorg, stelt de WRR.