Bart Berden: ‘Hopelijk gaan we het net redden’

‘Ik ben nog steeds ontzettend bezorgd. Hopelijk gaan we het net redden’, zegt Bart Berden, voorzitter raad van bestuur van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg. Afgelopen weekend zijn er tussen de honderd en honderdvijftig coronapatiënten vanuit Noord-Brabant verplaatst naar ziekenhuizen boven de grote rivieren. Die verplaatsingen gaan door. Er zullen in de komende twee weken nog honderden coronapatiënten worden verplaatst.

Je moet het zien om te begrijpen

Het op gang brengen van de verplaatsing van coronapatiënten eind vorige week verliep aanvankelijk moeizaam. Ziekenhuizen boven de grote rivieren stelden zich soms in eerste instantie formeel en afwachtend op. Berden begrijpt die reactie goed. ‘Als je het niet gezien hebt, heb je het niet door. De reactie van ziekenhuizen die niet in de frontlinie staan, doet me denken aan onze eigen reactie op het nieuws in Italië twee weken geleden. Wij hadden toen ook een houding van “we zijn goed voorbereid, kom maar op”. Mensen begrijpen het pas als ze coronapatiënten echt zien. En dan verandert hun houding ook razendsnel.’

Ziekteverloop coronapatiënten

Het ziekteverloop bij coronapatiënten is opvallend. Mensen die in schijnbaar vrij redelijke conditie het ziekenhuis binnenkomen, kunnen heel snel in conditie achteruitgaan. ‘We zien patiënten in twee uur enorm verslechteren. Artsen vragen zich daardoor af of ze bij de eerste screening iets over het hoofd hebben gezien. Op de longfoto’s zie je na twee uur wel dat longen helemaal wit zijn. Uit de bloeduitslagen blijkt ook dat ze heel weinig zuurstof in het bloed hebben. Artsen ontwikkelen nu hun klinische blik, waarmee ze de ernstige coronapatiënten er eerder uit pikken.’

Geen hand vast bij overlijden

Van de nieuwe ziekenhuisopnames belandt één op vier á vijf op de IC. De patiënten op de IC bestaan uit zowel ouderen als jongeren. Er zijn meer ouderen dan jongeren en meer mannen dan vrouwen. De behandeling van coronapatiënten is zwaar voor zorgmedewerkers. Alle zorg en hulp gaat in beschermende kleding op afstand. ‘Zelfs als mensen overlijden, mag je hun hand niet vasthouden. Dat voelt heel vervelend voor onze mensen.’

‘We zien dat patiënten heel lang op de IC blijven. Dat duurt wel achttien dagen. Dat legt dus een enorm beslag op de IC-capaciteit. We hebben ook nog weinig ervaring met het herstel van coronapatiënten die van de IC afkomen.’

Capaciteit IC-bedden

In de ziekenhuizen in Noord-Brabant liggen nu tachtig coronapatiënten op de IC. De totale IC-capaciteit wordt verhoogd naar 250 IC-bedden. Die zijn niet allemaal bedoeld voor coronapatiënten. Ofschoon de andere vakgroepen hun zorg hebben afgeschaald, hebben ook zij te maken met urgente patiënten die niet kunnen wachten. ‘Bij sommige aandoeningen in de oncologie en traumachirurgie moet je acuut handelen. Bij een gebarsten aneurysma kun je niet even wachten.’

Minder groei opnames in ziekenhuis

De recente cijfers stemmen wel hoopvol. ‘We zien een lichtpunt. Het aantal ziekenhuisopnames en opnames op de IC groeit nu minder snel.’ Dat is in zijn ogen mogelijk te danken aan de kracht van het Nederlandse zorgstelsel.

‘Het Italiaanse stelsel is sterk ziekenhuis-georiënteerd. Ook voor kleine klachten gaan mensen meteen naar het ziekenhuis. In Nederland denken artsen in de eerstelijnszorg en verpleeghuizen heel goed na voordat ze patiënten doorsturen naar het ziekenhuis. Ze geven ook een pré-advies over patiënten. Deze hoort in het ziekenhuis, voor deze heeft IC-opname geen zin meer. Dat helpt ons enorm, met onze beperkte behandelcapaciteit. Daardoor zie je bij ons minder aanwas dan in Italië. Ook Amerika zal het zwaar krijgen, want dat stelsel is ook sterk ziekenhuis-georiënteerd.’

Effect van maatregelen

De rest van Nederland zal hopelijk minder hard getroffen worden dan Noord-Brabant. ‘Wij hadden een kickstart met carnaval en lopen nu voor. Toen zijn er strenge maatregelen getroffen om de verspreiding tegen te gaan. De gevolgen daarvan gaan we hopelijk deze week zien. De meeste besmette mensen worden maar een beetje ziek. Na een dag of zes á zeven zouden de klachten over moeten zijn.’

Bezoek Hugo de Jonge aan ETZ

Het bezoek van minister Hugo de Jonge van VWS aan het ziekenhuis in Tilburg op 21 maart is positief ontvangen. ‘Dat de minister al twee dagen na zijn aantreden als leidende crisis-minister vanuit VWS ons bezoekt, is ervaren als een hart onder de riem. Hij nam alle tijd om te luisteren naar verpleegkundigen en artsen wat het allemaal betekent voor de patiënten en voor hen. Hij heeft bijvoorbeeld gesproken met een reumatoloog die nu als arts-assistent werkt in de zorg voor coronapatiënten. Tussen alle gesprekken door vroeg de minister ook naar de beschermende kleding.’

De les die Nederland van Brabant moet leren: wéés voorbereid. En: onderschat niet de ernst van deze nare ziekte. En dus: hou je aan de instructies. Gewoon doen. #Corona pic.twitter.com/AKZd3S0XTA

— Hugo de Jonge (@hugodejonge) March 21, 2020

Woekeraars en beschermingsmiddelen

Hoe is het nu gesteld met beschermingsmiddelen? ‘We kunnen weer een paar dagen voort, maar er is nog geen stabiele instroom. Opvallend is overigens dat we minder last hebben van grote woekeraars. De woekeraars die eerder dertig maal de kostprijs vroegen, nemen nu genoegen met de nog steeds onacceptabele twintig maal de kostprijs.’

Ontmantelde IC-apparatuur herstellen

Soms gebeuren er zaken die hoop geven. Zo merkt Berden dat de Brabantse maak-industrie op gang komt. ‘Ik kreeg zondagavond een telefoontje van een bedrijf dat gewoonlijk beademingsapparatuur ontmantelt. Dat had ontmantelde apparaten liggen die tot twee weken geleden nog goed functioneerden. “Wat zal ik daarmee doen?”, was de vraag. Onze technische dienst is daar maandagochtend om zes uur langs gegaan om te zien of we die apparaten weer gebruiksklaar kunnen krijgen. Zo hebben we vele initiatieven lopen. Van de vijf pogingen heeft één resultaat.’