Donderdag was het precies een jaar geleden dat een breuk in een waterleiding een overstroming veroorzaakte in het ziekenhuis in Amsterdam. Miljoenen liters water stroomden de kelder in zodat de installaties onbruikbaar werden. Meer dan 300 patiënten moesten worden overgebracht naar ziekenhuizen in de omgeving.

Belangrijke lessen
Tijdens een congres dat VUmc samen met Zorgvisie heeft georganiseerd, blikten de hulpverleners en betrokkenen donderdag terug op de gang van zaken. Een van de belangrijkste lessen is dat het geen zin heeft om een gedetailleerd noodplan te schrijven. ‘Je generieke structuur moet zo in orde zijn dat je altijd de juiste mensen aan tafel krijgt als het mis gaat’, aldus Bos. Het is veel belangrijker om energie te steken in een goede organisatie die dwars door de hiërarchie heen flexibel kan reageren in een crisissituatie. Rollen en verantwoordelijkheden moeten fysiek zichtbaar zijn, bijvoorbeeld door een detail als naambordjes tijdens vergaderingen. De bestuursvoorzitter van het VUmc raadt bestuurders aan om in dit soort crisissituaties voortdurend te communiceren; uitleg te geven over de aanpak en de stand van zaken. ‘En trek je niet terug, maar ga af en toe naar buiten zodat je de onrust begrijpt’, aldus Bos.

Crisisteam
Op 8 september 2015 had het ziekenhuis het “geluk” dat de waterleiding vlakbij het ziekenhuis rond 7.30 uur brak. Op dat moment waren er nog geen operaties gestart in het OK-complex. Al vrij snel werd duidelijk dat de patiënten moesten worden geëvacueerd. Met enige moeite kon stroom uit een ander deel van het gebouwencomplex worden gehaald, maar de liften bleven onbruikbaar op één lift na waarvoor iemand op het dak moest bijspringen. Het crisisteam besloot zwaar in te zetten op een goede registratie van de patiënten. ‘Het is extreem belangrijk om te weten waar iedereen naartoe gaat’, vertelt Deïdre Thöne, medisch coördinator van het crisisteam. Aan de IGZ werd toestemming gevraagd om de medische dossiers mee te geven en de medische conditie van iedere patiënt werd bij de uitgang gecontroleerd. De patiënten moesten het ziekenhuis verlaten via één uitgang, de seh. ‘Er waren ernstig zieke patiënten bij. Op de seh kun je inspelen op incidenten’, aldus traumachirurg Tessa Biesheuvel die de triage uitvoerde.

Eric van der Burg
Rond het middaguur constateerde het crisisteam dat de evacuatie te langzaam verliep. Er was onduidelijkheid over de rolverdeling tussen het ziekenhuis en het crisisteam op het stadhuis. ‘Het was meer een logistiek vraagstuk dan een ramp. Daarom hebben we ook niet opgeschaald naar GRIP III (gradatie voor de ernst van een ramp-red.) waarbij de burgemeester de regie in handen neemt’, aldus wethouder Eric van der Burg die optrad als waarnemend burgemeester. Het ziekenhuis kreeg de regie. Defensie werd ingezet om de evacuatie sneller te laten verlopen. Tegen middernacht waren alle patiënten geëvacueerd. De patiënten werden in de hele regio ondergebracht om de ziekenhuizen in de hoofdstad niet te overbelasten. Dat bleek een goede zet want er was die dag ook nog een vliegtuig met een uitgevallen motor onderweg naar Schiphol. Dit laatste liep met een sisser af. En bij het transport van de patiënten was er geen enkel sterfgeval, wat uitzonderlijk is vanwege het hoge aantal ernstig zieke mensen.

Afronding
Hierna heeft nog twee weken geduurd voordat het ziekenhuis weer openging. De financiële afhandeling met de schadeverzekeraar is pas onlangs afgerond.