Dat meldt de minister dinsdag in een Kamerbrief over Financiën in het sociaal domein. ‘Het kabinet ziet dat een aantal grote maatschappelijke opgaven vooral op decentraal niveau moeten worden aangepakt’, schrijft De Jonge. ‘Daarom heeft het kabinet ervoor gekozen om fors te investeren.’ Ook heeft het kabinet met medeoverheden besloten de trap-op-trap-afsystematiek aan te zetten en de basis voor de normeringssystematiek te verbreden naar de totale uitgaven onder het uitgavenplafond. ‘Dit geeft de gemeenten en provincies meer vrij besteedbaar budget.’

Beste deal

De komende jaren krijgen gemeenten ruim 5 miljard euro extra tot hun beschikking via het gemeentefonds. Dat is voortgekomen uit een deal tussen het kabinet en de VNG. Volgens minister De Jonge is dit de beste deal die gemeenten hebben kunnen sluiten, ‘want dat leidt tot enorme aanvullende inkomsten voor de komende jaren.’ Toch is een substantieel deel van de gemeenten niet tevreden over deze deal. Zij vinden dat ze onvoldoende geld krijgen voor de jeugdzorg en Wmo. ‘Die 5 miljard euro is bedoeld voor alle gemeentenuitgaven, niet alleen voor zorg’, luidt hun reactie.

‘Er is veel gesproken over de toereikendheid van het gemeentelijk budget voor het sociaal domein’, schrijft De Jonge aan de Kamer. Hij haalt de jongste cijfers van het CBS aan die een lichte toename van het aantal jeugdigen met jeugdhulp zien: 388.000 (2016) versus 400.000 (2017). Hij verklaart dit merendeels door de jeugdhulp via lokale teams. ‘Een toename hoeft niet per se een kosten opdrijvend effect voor een gemeente te hebben.’ Verder erkent de minister dat er zowel per gemeente als op macroniveau moeilijk kan worden vastgesteld of er sprake is van een tekort voor het uitvoeren van taken binnen het sociaal domein via één integraal budget. Wel kan er worden gesteld dat er op macroniveau geen sprake is van gemeentelijke tekorten op het brede sociale domein. ‘Toch zeggen macrocijfers weinig over een individuele gemeenten en de tekorten die zij hebben.’

Budget sociaal domein

Om gemeenten die knelpunten ervaren te hulp te schieten, wordt er via het Interbestuurlijk Programma een voorziening beschikbaar gesteld van 200 miljoen euro. Toch zijn er zorgen over enkele tekortgemeenten. Daarom wordt er naast het jaarlijks budget van 36 miljoen euro (2018-2020) in het Transformatiefonds jaarlijks 18 miljoen euro extra beschikbaar gesteld.

Daarnaast meldt de minister dat er geen sprake meer is van een verder oplopende taakstelling op het budget voor Jeugdhulp. ‘Vanaf het jaar 2018 is er dan ook sprake van een stabiel budget dat jaarlijks wordt geïndexeerd.’ De signalen over tekortgemeenten worden serieus genomen, vervolgt de bewindsman. Met het daarop doorlopen traject zijn er afspraken gemaakt ‘waarbij de maatschappelijke opgave en de beschikbaar gestelde middelen in evenwicht zijn.’ Hij vervolgt: ‘Met de keuzes die gemaakt zijn, is de beleidsvrijheid van gemeenten het meest gebaat. Hiermee wordt de lokale behoeften steeds belangrijker in de keuzes die colleges en gemeenteraden maken.’

Onderzoek

Om te onderzoeken wat de oorzaak van de verschillen tussen de uitgaven, bestemming en de verdeling van gemeenten zijn, komt er een onderzoek. Dit onderzoek loopt mee in het lopende onderzoekstraject naar de verdeelmodellen in het sociaal domein van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Ook zullen de gezamenlijke afspraken worden gemonitord. ‘Over de uitkomsten gaan we als overheden met regelmaat in gesprek’, besluit De Jonge.