Een koffiemolen, Friese doorlopers, blauwsel, een mattenklopper en een petroleumstel. In de Nostalgiekar zitten de meest uiteenlopende producten uit grootmoeders tijd. ‘We weten dat het stimuleren van de zintuigen bij mensen met dementie heel veel doet om herinneringen uit het verleden op te halen’, legt Susan Baks van Magentazorg uit.
Daarmee wil de Noord-Hollandse zorgorganisatie het welzijn van de dementerende bewoners verbeteren. Het ophalen van herinneringen gebeurt niet alleen met producten, maar ook met muziek en een dispenser waar bijvoorbeeld de geur van kerkbankjes of een herfstbos uit komt. ‘Het kortetermijngeheugen van mensen met dementie is weg, maar de herinneringen van vroeger zijn ze nog niet kwijt. Vooral herinneringen die verbonden zijn aan sterke emoties zijn in de hersenen opgeslagen. Die willen we hen laten ophalen.’

Trainen voor de Nostalgiekar
Het idee voor de Nostalgiekar komt van DoSocial, een netwerk van mensen en bedrijven dat zich inzet voor kwetsbare ouderen, en Hans Kirchoff, lid van de cliëntenraad van Magenta-locatie De Lauwershof. De gedachte dat het ophalen van herinneringen mensen met dementie helpt, is op zich niet nieuw. Veel verpleeghuizen willen een belevingskamer of hebben er een. ‘Maar voor zo’n kamer heb je veel personeel en een geschikte ruimte nodig en daar ontbreekt het vaak aan bij zorgorganisaties’, zegt Baks. ‘De Nostalgiekar kan gewoon naar de al bestaande woonkamer van een verpleeghuis worden gereden. Hij komt dus echt naar de mensen toe. We hebben vrijwilligers getraind om ermee om te gaan. Zij kennen de bewoners, dat maakt het extra leuk.’

Resultaten van de Nostalgiekar 
De Nostalgiekar is de afgelopen tijd uitvoerig getest op woonzorglocatie De Lauwershof, een van de dertien locaties van Magentazorg. Met succes, vertelt Baks. ‘Als we bijvoorbeeld de schaatsen tevoorschijn haalden, waren bewoners ineens weer terug op het ijs, compleet met koek en zopie.’ Het resultaat: bewoners worden vrolijker, vertellen verhalen en laten een nieuwe kant van zichzelf zien. Baks: ‘Mensen die normaal alleen ‘ja’ en ‘nee’ zeggen, kunnen ineens weer praten. Daardoor kunnen wij hen beter leren kennen en de zorg die we bieden goed op de persoon afstemmen. Mensen met dementie dutten vaak in. Door de producten uit de kar in te zetten, zien we ze weer even opleven. Ze worden zich even wat meer bewust van het heden.’

Nostalgiekar gebruiken
Die opleving is een tijdelijk effect, geeft Magenta aan. Gemiddeld wordt de kar per keer een uur gebruikt, daarna zijn de bewoners moe. ‘Maar de grote glimlach die ze door het ophalen van herinneringen krijgen, blijft nog zo’n twee uur hangen’, zegt Baks. ‘De Nostalgiekar is vooral inzetbaar bij mensen in het middenstadium van dementie, maar we zien dat ook de ‘gewone’ oudere patiënten de producten erg leuk vinden. We hopen dat andere zorginstellingen dit idee overnemen. DoSocial heeft al gezegd dat ze andere partijen graag willen helpen bij het maken van een Nostalgiekar.’