‘We hebben weer goud.’ Dat was de reactie toen de EHCI Nederland in zijn jaarlijkse rapport opnieuw uitriep tot Europees kampioen gezondheidszorg. Maar wie wat verder kijkt dan zijn neus lang is, hecht niet al te veel waarde aan dit onderzoek. Wetenschapper Michael van den Berg van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) haalde het EHCI-onderzoek vijf jaar geleden al onderuit in een artikel in Zorgvisie magazine. Het onderzoek zegt niets over de kwaliteit van de gerealiseerde zorg. Het is gebaseerd op circa veertig indicatoren, waarvoor is gebeld met patiëntenverenigingen in alle landen. ‘Dat is net alsof de opstellers van de Michelingids de restaurants opbellen en vragen of je er kunt reserveren, wat er op de menulijst staat, hoeveel plek er is, et cetera, zonder langs te gaan om te proeven.’

Vreemde manier

Vijf jaar later is zijn mening onveranderd. Van den Berg schetst de vreemde manier van beoordelen aan de goede score op ouderenzorg. ‘De EHCI-indicator is gebaseerd op het aantal intramurale bedden per duizend inwoners. Hoe meer bedden, hoe beter de score. En ja, Nederland is Europees kampioen bedden. Maar is dat een teken van kwaliteit? Het is juist de belangrijkste oorzaak dat de ouderenzorg in Nederland veel duurder is dan in de buurlanden.’ Beleidsmakers doen er nu alles aan om het aantal bedden te verminderen. Ouderen moeten zo lang mogelijk in hun eigen omgeving leven.

Opvallend is verder dat Nederland een slechte score haalt op de toegang tot medisch specialistische zorg, terwijl de poortwachtersfunctie van de huisarts juist wordt gezien als een van de sterke punten van Nederland. Dat Macedonië, Albanië en Bosnië-Herzegovina onderaan bungelen, zal niemand verbazen. Maar het laatste land heeft die positie mede te danken vanwege het niet invullen van surveys.

Zorgbalans

De in september 2014 gepubliceerde Zorgbalans zegt veel meer over hoe Nederland er internationaal voor staat. Op veel onderdelen zit Nederland aan de goede kant van het gemiddelde. Er gaan steeds minder mensen dood aan kanker en een hartinfarct. Het is juist de ouderenzorg die tekortschiet. Cliënten geven aan dat ze onvoldoende aandacht krijgen en medewerkers stellen dat er onvoldoende personeel is om dat te geven. Uit dat onderzoek komt ook naar voren dat mensen zorg mijden vanwege financiële overwegingen. Dat was nog niet eerder het geval in Nederland.