De gehandicaptenzorg kent zowel agogische als medische richlijnen. Vooral van de agogische moeten begeleiders in de praktijk soms afwijken, zegt NIVEL-onderzoeker Anke de Veer. “Als je heel star vasthoudt aan een richtlijn, kan dat schadelijk zijn voor de cliënt.” Als voorbeeld noemt zij het besluit van begeleiders om een bepaalde bewoner binnen te laten bij een afdeling waar hij eigenlijk niet mocht komen. “De begeleiders schatten in dat er iets aan de hand was en lieten hem toch binnen. Dat bleek ook heel erg nodig te zijn, want hij was volkomen in paniek.”
Begeleiders betrekken
Richtlijnen zijn er in principe om ze na te leven, benadrukt De Veer. “Maar het mag geen stappenplan zijn dat je blind volgt. De vraag is wat medewerkers nodig hebben om dat te voorkomen, zeker omdat in de gehandicaptenzorg niet alleen hoogopgeleide medewerkers werken.” Volgens haar moeten leidinggevenden medewerkers betrekken bij de richtlijnen, zodat begeleiders het doel begrijpen. “Wat nu veel gebeurt is dat tegen nieuwe medewerkers wordt gezegd: daar staan de richtlijnen.” Ook moeten teams regelmatig de richtlijnen en afwijkingen ervan bespreken, om te kijken of de regels nog werken. Soms is externe bijscholing nodig.
Wildgroei
Instellingen hebben gemiddeld 77 richtlijnen en De Veer schat dat een begeleider er met twintig tot dertig te maken heeft. “Je zou kritischer kunnen kijken wat de cruciale zijn. Want bij een wildgroei zien mensen door de bomen het bos niet meer. Dan beginnen ze er al niet meer aan om ze te lezen.” En dat terwijl begeleiders juist sterk het nut inzien van richtlijnen die hen helpen in de dagelijkse zorg en in moeilijke situaties, blijkt uit het onderzoek.
VGN
De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en de Inspectie voor de Gezondheidszorg werkten mee aan het onderzoek. De VGN onderschrijft de uitkomst van het onderzoek. “Richtlijnen zijn er niet voor niets, maar ze zijn altijd gebaseerd op de grote gemene deler. Er kan zich een situatie voordoen waarin die niet opgaat”, zegt woordvoerder Erma van Lamoen.
Lees ook:
Inspectie opent Meldpunt Gehandicaptenzorg
‘Leeftijdgebonden toeslag voor jeugd in gehandicaptenzorg’
‘Zorginstellingen nemen gehandicapten niet serieus’
Zorgvisie magazine
Interesse in meer achtergronden? Word nu abonnee van Zorgvisie.