‘Daar hoort ook bij dat we onze zaken zo regelen dat we het transitieproces van de langdurige zorg niet laten vertragen of verstoren door de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar maart’, vertelt wethouder Saskia Szarafinski, die onder andere de Wmo in haar portefeuille heeft. ‘De gemeenten Middelburg, Veere en Vlissingen werken samen op het beleidsterrein zorg en welzijn. We hebben onze communicatie aan de gemeenteraden zo ingericht dat alle drie de gemeenten alle informatie over dit dossier op hetzelfde moment ontvangen. De raden waarderen dit en reageren erop door proactief te zijn in de beleidsontwikkeling op dit gebied. Daarop hebben de gemeenteraadsverkiezingen geen invloed.’

Woonservicezones
Zoeken naar manieren om ouderen op verantwoorde wijze langer zelfstandig te kunnen laten wonen, is voor de gemeente Middelburg geen nieuw gegeven. Middelburg is al in 2002 in samenwerking met woningcorporaties begonnen met de creatie van zogeheten woonservicezones: nieuwbouwvoorzieningen voor mensen die geen, een beetje of veel zorg nodig hebben en waarin ook nadrukkelijk de welzijnscomponent aandacht krijgt. Een steunpunt van de welzijnsorganisaties bijvoorbeeld, maar ook een grand café als ontmoetingsplaats waar mensen uit de hele wijk gebruik van kunnen maken. Er zijn negen woonservicezones, die de gehele gemeente Middelburg bedekken. Binnen die negen zones zijn 33 locaties: huizen voor zelfstandige bewoning, groepswoningen en wijkcentra.

‘Deze opzet helpt ons om ook in de transitie van de langdurige zorg waar we nu voor staan gerichte stappen te zetten, zegt Szarafinski. ‘We hebben de woonservicezones ontwikkeld onder het motto: als je het leven in de wijk normaal wilt laten zijn, moet je het leven op moment dat daarbij zorg nodig wordt ook in de wijk houden, zodat het netwerk van bewoners in stand blijft. Wat we nu doen, is dat netwerk verder uitbouwen voor de burgers, zowel met mantelzorgers als met buren en andere mensen uit de straat. We organiseren een netwerkberaad waarin we mensen bij elkaar brengen voor zowel de ouderenzorg als de jeugdzorg. En we werken intensief samen net Manteling, de organisatie die mantelzorgers ondersteunt door ze te ontlasten en te trainen.

Loket voor vragen
Ook heeft Middelburg sinds 2009 Porthos, het loket waar burgers terechtkunnen met al hun vragen aan de gemeente, bijvoorbeeld met vragen op het gebied van jeugd en gezin of de Wmo. Dit loket is nu van enorme waarde voor ons, omdat hiermee er een directe lijn is tussen gemeente en burgers. En het is de verzamelplaats voor alle aanbieders in de gemeente, met wie we in het transitieproces van de langdurige zorg willen optrekken.’
Middelburg heeft hierbij het voordeel dat het aantal aanbieders beperkt is. ‘Maar wij willen wel verder kijken dan de bestaande organisaties’, voegt Szarafinski hieraan toe. ‘Als je uitgaat van de vraag van burgers, komen ook nieuwe – kleine – organisaties of zzp’ers die zich voor hen opwerpen, in beeld. Uitsluitend verdergaan met de aanbieders die we nu kennen, is dus geen vanzelfsprekendheid. We juichen de nieuwe initiatieven die ontstaan ook toe. Wel zijn we ons nog aan het beraden hoe we uit dat nieuwe aanbod het beste op basis van kwaliteit kunnen selecteren. We hebben natuurlijk op dit gebied al ervaring opgedaan met de Wmo en we weten dus dat we niet alleen naar de prijs moeten kijken, maar ook naar de vraag hoe partijen met innovatie omgaan en hoe ze mensen betrekken bij wat ze doen. We kijken dus niet alleen naar het product, maar ook naar het gedrag.’

Zorg dichtbij
Hoe de transitie financieel zal uitpakken voor de gemeente, is op dit moment nog onduidelijkheid. Szarafinski: ‘We weten dat we vanaf 2015 onze verantwoordelijkheid voor minder geld zullen moeten nemen dan de overheid er op dit moment nog voor begroot heeft. Daarom gaan we ook nadrukkelijk uit van het principe van zorg dichtbij, door eerst in te zetten op het eigen netwerk van de burger en de mantelzorg en de kosten voor formele zorg alleen daar te maken waar dat echt nodig is. Op die manier hopen we de kwaliteit van de geleverde zorg op peil te kunnen houden en tegelijkertijd de kosten te beperken. Professionele zorg hoeft niet altijd beter te zijn dan mantelzorg of vrijwilligerszorg. Ze hebben ieder hun eigen kwaliteiten.’
Szarafinski beseft terdege dat de ene persoon meer aankan of een sterker netwerk om zich heen heeft dan de andere. ‘Dit vraagt om maatwerk’, zegt ze, ‘en dus om een centrale aanspreekpersoon die de vinger aan de pols houdt. In de jeugdzorg hebben we hiervoor de sleutelwerker. We gaan ervan uit dat het idee van “één gezin, één plan” ook voor andere zorgvragen effectief is. We zijn ons nog aan het beraden op wat voor professional dit voor die overige zorgvragen moet zijn. Dat kan een wijkverpleegkundige zijn, maar ook bijvoorbeeld een maatschappelijk werker. Kern is in ieder geval dat het iemand moet zijn die daadwerkelijk ter plaatse is. Geen casemanager die het werk van achter het bureau doet, maar een vertrouwenspersoon voor degene die een zorgvraag heeft.’

Persoonlijke verzorging
Szarafinski reageert vrij gelaten op de discussie over de persoonlijke verzorging. ‘We moeten het netwerk rond de burger versterken, ongeacht waar de knip ligt’, zegt ze. ‘Natuurlijk kunnen we als gemeente meer samenhang in het beleid voor onze burgers bieden als er meer samenhang is in het pakket waarvoor wij verantwoordelijkheid dragen. Maar als de persoonlijke verzorging naar de Zorgverzekeringswet gaat en dus in de uitvoering bij de zorgverzekeraars komt, gaan we in gesprek met de zorgverzekeraars om samen met hen ook weer die samenhang te creëren.’

In voor zorg!