Zeventien van de negentien respondenten waren het eens met deze stelling. “We blijven te lang met elkaar praten over effectiviteit of geld en verliezen ons in systeemdiscussies”, schrijft een lezer.

Korte termijn cultuur

Preventie wordt niet op waarde geschat vanwege ‘de korte termijncultuur’, zowel in de politiek als breed in de maatschappij, denkt een lezer. “We leven in een tijd dat alle investeringen gelijk effect moeten hebben, geduld is ver te zoeken”, aldus een bestuurssecretaris uit de ouderenzorg.

“Stel je voor dat pas in de volgende kabinetsperiode de effecten zichtbaar worden, dan gaat een ander met de eer aan de haal.” Het moet volgens de lezer dan ook gaan om een lang termijn visie met daarin een prominente plaats voor preventie om als samenleving succesvol te kunnen zijn en blijven. “Stop met het zoeken van beren op de weg en ga als overheid, zorgverzekeraars en werkgevers gezamenlijk aan de slag met preventie.”

Ook schrijft een respondent dat door de korte termijn oogkleppen, gericht op de kosten, de opbrengsten niet worden gezien. Hij pleit daarbij om slimmer om te gaan met de preventie-interventies die een grote kans hebben voor stijgende kosten.

Politiek aan zet

En meer reacties benadrukken dat de politiek aan zet is om aan de slag te gaan met preventie. Daarbij zit vooral de korte politieke cyclus in de weg. Volgens een senior adviseur wordt de discussie over de kosten van preventie niet veel gevoerd in de politiek. “Politici willen de oorzaak niet aanpakken, maar doen alleen aan symptoombestrijding. Scoren met preventie is niet aantrekkelijk. Dat doen politici liever met maatregelen die mensen snel in de portemonnee voelen, zoals lagere zorgkosten.” De grootste winst zou er volgens de adviseur dan al in zitten wanneer politici gaan praten over de kosten van preventie.

Een public affairs-medewerker vraagt zich af waarom we gezond blijven lager waarderen dan genezen. Het rapport ‘preventie op waarde schatten’ bevat dan ook terechte aanbevelingen, denkt de medewerker. Inmiddels heeft de motie van Paulusma, waarin zij de regering verzoekt het advies van het Kennisplatform preventie om een instrument te ontwikkelen waarmee de brede kosten en baten van preventie vastgesteld worden, een meerderheid gekregen in de Tweede Kamer. “Nu eens zien hoe VWS dit in uitvoering brengt.”

Een belangrijk onderwerp op de politieke agenda is bestaanszekerheid. Volgens een adviseur is preventie onderdeel daarvan. “Een goede preventie en infrastructuur biedt vertrouwen en de basis voor eigen regie, zelfredzaamheid en samenredzaamheid.”

Preventie op waarde schatten

Volgens een medewerker uit de gehandicaptenzorg is het onmogelijk om in te schatten wat preventie oplevert. “Hoe kun je aantonen wat er niet uitgegeven is? En welke factoren neem je daarbij mee, de centen of ook het welbevinden van de gemeenschap?”. Het is volgens de medewerker belangrijk om te bedenken of je de juiste factoren op de juiste manier aanpakt.

Bewustzijn en eigenaarschap ontbreekt op dit moment in de maatschappij, schrijft een bestuurder uit de ouderenzorg. “Als we niet veel meer op preventie en bewustwording gaan inzetten, is elke transformatie gedoemd te mislukken.” Volgens de bestuurder zou het daarbij niet primair moeten gaan om kosten en opbrengsten. Gezonder leven en eigenaarschap betekenen dat er minder beroep wordt gedaan op professionele zorg en ondersteuning. “Uiteindelijk levert preventie een kostenbesparing op.”

Niet kritisch

Een huisarts is het niet eens met de stelling. “We zijn onvoldoende kritisch op duurzame effecten van al onze inspanningen. Effecten van arbeidsintensieve interventies vanuit de zorg zijn er bijna niet, deze kostbare tijd kan beter op een andere manier worden ingezet. Effecten worden vooral bereikt door rigoureuze overheidsmaatregelen.”