Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Joost moet zich thuisvoelen bij Zorgbalans

In voor Zorg!
[Weekoverzicht] Door zijn pilot in te dienen voor het VWS-ontwikkeltraject 'Waardigheid en Trots' hoopt Zorgbalans te laten zien hoe actief de sector is met kwaliteitsverbetering in de verpleeghuiszorg.
Een illustratie uit het boek Van Zorgvisie naar praktijk over de pilot kwaliteitsverbetering verpleeghuiszorg van Zorgbalans
Een illustratie uit het boek Van Zorgvisie naar praktijk over de pilot kwaliteitsverbetering verpleeghuiszorg van Zorgbalans

Zorgbalans heeft zijn pilot om in aanmerking te komen voor het VWS-ontwikkeltraject ‘Waardigheid en Trots’ ingediend in de vorm van een boek. Dit boek beschrijft onder de titel Van zorgvisie naar praktijk de route die Zorgbalans wil afleggen naar goede zorg. Door zich bij VWS te melden met deze pilot, hoopt Zorgbalans te laten zien hoe actief de sector is met kwaliteitsverbetering in de verpleeghuiszorg.
Zorgbalans is al twee jaar bezig met de richting voor kwaliteitsverbetering die staatssecretaris Van Rijn voorstelt. Er waren twijfels of het wel zinvol was om op dit moment een pilot aan te melden, zoals VWS had gevraagd. Voorzitter van de raad van bestuur Anja Schouten verwoordt in haar brief aan VWS waarom ze het toch doet: ‘We dienen een plan in om de staatssecretaris, de Tweede Kamer en de samenleving te laten zien dat op veel plekken in Nederland hard wordt gewerkt aan vernieuwing van de verpleeghuiszorg. Soms met vallen en opstaan, soms langzamer dan iedereen zou willen, maar vasthoudend en in de juiste richting’.

Gedeelde zorgvisie

Annelies Kamerling, beleidsadviseur zorg en welzijn, vertelt hoe Zorgbalans de vernieuwing in gang heeft gezet: ‘Het begon met het opstellen van een zorgvisie, maar toen de raad van bestuur die had gelardeerd met beleidstermen, was het een grijze vla. Iedereen was het erover eens dat de tekst veel krachtiger moest om als inspirerend uitgangspunt te kunnen dienen voor wat we als organisatie wilden bereiken: uitgaan van wat de cliënt nog wil en kan en daaromheen ons werk organiseren.’ Er werd een dag georganiseerd voor honderd mensen uit alle geledingen, van hoog naar laag, en ook vanuit de cliënten- en ondernemingsraad: de ‘Dag van honderd’. Onze vraag aan hen was om op basis van dilemma’s uit het dagelijks leven te beoordelen of de zorgvisie en de daarin vastgelegde waarden helpen om die dilemma’s op te lossen. Wij hebben ter plekke, met medewerking van de raad van bestuur, aan de computer de zorgvisie aangepast, totdat er een tekst lag waarin iedereen zich kan vinden en die ook realistisch is. Een belofte als ‘we zeggen altijd ja’ klinkt mooi, maar de aanwezige medewerkers op deze dag wezen erop dat dit niet haalbaar is. Dus werd het: ‘we zeggen ja, samen naar oplossingen’. Dit onderstreept dat goede zorg bieden aan onze cliënten een gedeelde verantwoordelijkheid is, waarin ook mantelzorgers en vrijwilligers een rol spelen. Door het zo samen uit te werken, creëer je écht draagvlak om het veranderproces in gang te zetten waarmee je cliënten kunt bieden wat ze nodig hebben.’

Van zorgvisie naar praktijk

Alle vernieuwing die zorgbalans wil bewerkstelligen, is in het boek opgehangen aan twee fictieve ijkpersonen: Joost (de cliënt) en Astrid (de medewerker) en de kernvragen: ‘wat vindt Joost ervan?’ en ‘wat moet Astrid bieden opdat het aansluit bij de behoefte van Joost?’.
Er is een verschil gemaakt tussen veranderingen ‘boven water’ en ‘onder water’. Boven water heeft betrekking op alles wat zich in beeld afspeelt: de veranderopgave per locatie met als uitgangspunt ‘Goede zorg & Goed werk’. Onder water heeft betrekking op wat zich achter de schermen afspeelt om die veranderopgave per locatie te kunnen laten slagen: de inzet van familie, vrienden en vrijwilligers, de vernieuwing op het gebied van het zorgplan, de leeragenda en de kwaliteit, en de gevolgen voor het bestuur. Elke locatie beschrijft zijn eigen veranderopgave en neemt de ‘onder water’-onderwerpen hierin mee.
‘De gekozen opzet geeft ruimte om per locatie van Zorgbalans een ander veranderpad te bewandelen’, legt Kamerling uit. ‘Neem als voorbeeld onze visie op wonen, wonen 2.0. De locatie Velserduin IJmuiden is voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel, een revalidatiebehoefte, dementie en geronto-psychiatrie. Wil je alle vier die cliëntgroepen bieden wat ze nodig hebben om te leven zoals dit binnen hun grenzen optimaal mogelijk is, dan moet om te beginnen het team op orde zijn. Ongeacht de cliëntgroep waartoe Joost behoort, moet dit huis voor hem een prettige, herkenbare manier van leven bieden. Voor Astrid betekent dit dat ze in gesprek moet met de cliënt: ‘hoe heeft uw leven er eerder uitgezien?’, ‘wat is belangrijk voor u?’. Als ze antwoord  heeft op deze vragen, kan ze een zorgplan schrijven dat niet gebaseerd is op Joost’s probleem, maar op zijn wensen, verwachtingen en mogelijkheden. Een kwaliteit-van-levenplan dus eigenlijk. En dat geeft al aan dat hier ook een nadrukkelijke rol in zit voor Joost zelf en voor diens mantelzorgers.’
Dat toch is gekozen voor de term zorgplan, heeft een puur praktische reden: de Wet langdurige zorg stelt dat cliënten recht hebben op een zorgplan; de zorgaanbieder moet zijn cliënten dit laten ondertekenen. Kiezen voor een andere benaming zou tot verwarring leiden.

Ruimte voor zelforganisatie

Als het zorgplan er is, en dat proces is nu gaande, is de volgende stap dat de cliënt daadwerkelijk geboden wordt wat deze wil. Dat hieraan haken en ogen zitten, blijkt uit de vraag van een medewerker: stel nu dat de cliënten willen dat we Chinees halen?. ‘Een terechte vraag’, licht Kamerling toe, ‘want als verpleeghuis zijn we gebonden aan HACCP-regels. Toch moet het antwoord zijn dat we dan dus inderdaad Chinees gaan halen. Onder water betekent dit dus eerst discussie binnen de organisatie over de ruimte die het bestuur de teams kan geven voor zelforganisatie. En het betekent dat het bestuur de discussie moet aangaan met VWS en de Inspectie om regelruimte te creëren om echt aan te sluiten bij de cliëntwensen.’
Dat de ontwikkeling per huis anders kan zijn, betekent automatisch dat ook de personele inzet per huis kan verschillen. ‘Het is geen uitgemaakte zaak dat op alle locaties evenveel medewerkers met niveau vier nodig zijn of dat alle teams dezelfde samenstelling hebben’, zegt Dora van den Berg, programmamanager bij Zorgbalans. ‘Hierin zijn we nog zoekende, ook naar de vraag hoe groot de managementlaag om het team heen moet zijn. Er is niet één blauwdruk voor alle locaties.’

De locaties zullen ook niet dezelfde opzet hebben. Zorgbalans wil dat het wonen voor mensen met dementie ‘net zoals thuis’ is. Van den Berg: ‘De ene bewoner wil in een kleinschalige woonvorm wonen. De andere bewoner woont misschien liever in een eigen woonruimte, van waaruit hij naar een ontmoetingsruimte kan als hij daaraan behoefte heeft. We zijn op twee locaties hiermee bezig en het loopt op iedere locatie anders.’ Ook hier is weer het uitgangspunt: Joost moet zich thuisvoelen en Astrid moet dit ondersteunen. ‘Dus bieden we geen dagbesteding – thuis bingoën mensen ook niet iedere dinsdag – maar vullen we de dagen met wat mensen thuis ook deden: aardappelen schillen, de krant lezen, de was opvouwen.’ Daaromheen moet het team de zorg bieden die nodig is. Kleinschalig, want de medewerkers moeten de cliënten echt kennen om hun het gevoel van thuis te kunnen geven.
Het is echt een cultuuromslag voor de teams, vertelt Van den Berg, ‘want die zijn traditioneel heel taakgericht’. Ook deze verandering brengt discussie over de vereiste deskundigheidsniveaus met zich mee. ‘Als zo’n team 24/7 verantwoordelijk is voor de cliënten moet het die verantwoordelijkheid ook aankunnen.’

Meerjarencontract en opslag op standaardtarief

Zorgbalans hoopt met de pilot een inspiratiebron te zijn voor andere zorgaanbieders, maar natuurlijk wil de zorgaanbieder ook graag in aanmerking komen voor een meerjarencontract met het zorgkantoor en een opslag op het standaardtarief. ‘Al is het wel wat jammer dat alle documentatie hiervoor in het format van het zorgkantoor moet passen’, zegt Van den Berg, ‘je zou eigenlijk gewoon dat boek willen geven.’

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.