De medisch-specialistische zorg kreeg in 2018 425 miljoen euro, geoormerkt te besteden aan transformatie. Het begrip ‘transformatie’ kwam voort uit de taskforce De Juiste Zorg op de Juiste Plek die voorkoming, verplaatsing en vervanging van zorg adviseerden om de voortdurende groei van de zorguitgaven in te dammen.
Tot nu toe blijft het overgrote deel van ‘transformaties’ helaas beperkt tot pilots en initiatieven bij een aantal vakgroepen. Een voorbeeld: een van de grootste e-healthleveranciers in Nederland had tot februari dit jaar niet meer dan 2000 geïncludeerde chronische patiënten met hartfalen en COPD via hun klant-ziekenhuizen. Een conservatieve inschatting van het potentieel bedraagt minimaal 40.000. Een ander probleem is dat de transformatie-afspraken nauwelijks in de reguliere inkoopovereenkomsten terechtkomen.
Vier uitgangspunten
Dat het ook anders kan ervaren we als klant allang in vrijwel alle andere sectoren. Maar de crisis heeft de context van de gezondheidszorg in de samenleving drastisch veranderd en daar kunnen we gebruik van maken. Ik stel vier uitgangspunten voor vanuit het perspectief van ziekenhuizen in samenwerking met transmurale zorgpartners en patiënten:
- Chronische patiënten behandelen en begeleiden we thuis.
- Electieve patiënten bereiden we zoveel mogelijk thuis voor op de behandeling in het ziekenhuis of gespecialiseerde zbc. Daarna gaan ze zo snel als mogelijk naar huis of naar een omgeving voor nazorg en revalidatie.
- Acute patiënten worden behandeld door uitmuntende, samenwerkende acute ketens, van huisarts, HAP, ambulance, SEH tot critical care unit met aandacht voor integraal capaciteitsmanagement.
- Implementatie en opschaling van 1, 2 en 3 werkt alleen door toepassing van creatieve destructie; eliminatie van achterhaalde zorgstructuren en fundamenteel herontwerp van klant- en zorgpaden.
Op de toekomst voorbereid
Deze verandering is niet eenvoudig en vergt echte transformatie, maar geeft ons wel een stelsel dat op de toekomst is voorbereid. Een stelsel dat meer patiëntgericht en crisisbestendiger is dan het huidige. Het vergt een andere attitude, niet alleen van bestuurders en zorgverleners maar ook van organen als VWS, ZINL, NZa, ACM, verzekeraars en banken. Want de bekostiging kan niet langer louter sectoraal geschieden en kwesties als de kapitaallasten op de balans moeten geadresseerd worden om de transformatie mogelijk te maken. De verdeling van zorgbudgetten en interne allocatie bij de zorgaanbieder moeten transparant en op de schop. Waardering voor preventie en coaching van patiënten en cliënten moeten financieel gewaardeerd worden.
Voorbeelden van diepe systemische transformatie waar onze samenleving en het zorgstelsel om zitten te springen. De paradox is dat we een van de allerbeste zorgstelsels ter wereld hebben die nu niet gereed is voor de toekomst.
