‘Met echografie en mammografie vinden we borstkanker steeds vaker in een vroeg stadium. Op een echo zijn de tumoren duidelijk te herkennen, maar tijdens een operatie is het vaak lastig om ze te vinden’, zegt Schermers, die in samenwerking met de Magnetische Detectiegroep van de Universiteit Twente de MaMaLoc bedacht. ‘Chirurgen willen de kanker het liefst lokaal behandelen, maar deze vroegstadium-tumoren voelen en lijken enorm op gezond weefsel. Hierdoor is het voor de chirurg zonder begeleidende techniek lastig om alleen het tumorweefsel weg te snijden. Als dit niet goed gaat, kan het zijn dat kanker achterblijft in de borst, en patiënten opnieuw moeten worden geopereerd.’

Technieken borstkankeroperatie
In Nederland worden op dit moment twee technieken ingezet die chirurgen tijdens een borstkankeroperatie naar de tumor moeten leiden. ‘De eerste is een draadgeleide techniek, die wordt door 70 procent van de ziekenhuizen ingezet. Er wordt een draad met een weerhaakje in de borst aangebracht en de chirurg volgt die draad tijdens de operatie tot hij bij de tumor komt’, legt Schermers uit. ‘Dit is eigenlijk ouderwets. De techniek is pijnlijk voor patiënten, want er steekt een stalen draad uit de borst. Hij is bovendien logistiek onhandig en chirurgen snijden vaak ongewild te veel weefsel weg.’
De tweede techniek, die minder vaak wordt ingezet, werkt met radioactieve ‘zaadjes’. ‘Die geven aan waar de chirurg heen moet. Maar in verband met de radioactiviteit zit er zoveel regelgeving omheen, dat veel ziekenhuizen ervoor kiezen deze techniek niet te gebruiken. Er is een te groot risico dat een van de zaadjes ergens in het zorgproces zoekraakt met alle gevolgen van dien.’

Voordelen MaMaLoc
Met de MaMaLoc hoopt Schermers een derde techniek te hebben ontwikkeld, die minder risicovol is en voordelen moet bieden voor de patiënt. Ruim voor een borstkankeroperatie brengt de radioloog onder beeldgeleiding een magnetische marker aan in de tumor van de patiënt. De chirurg gebruikt daarna een magnetisch detectieplatform om erachter te komen waar hij moet opereren. ‘Dit platform is te vergelijken met een metaaldetector, de chirurg spoort zo de marker op. Hij weet daardoor waar hij een incisie moet maken en wordt vervolgens naar de tumor toe begeleid.’ Voor de chirurg zijn er daardoor minder risico’s en ook de patiënt merkt de voordelen ervan. ‘We verwachten dat er minder gezond weefsel weggesneden wordt, waardoor het cosmetisch resultaat beter is. Tevens hopen we dat hiermee de kans op een heroperatie voor patiënten lager wordt.’

MaMaLoc uitbreiden
In het Antoni van Leeuwenhoek, waar tot nu toe wordt gewerkt met de radioactieve markers, is de MaMaLoc inmiddels op acht patiënten getest. Hoewel sommige chirurgen volgens Schermers eerst enigszins sceptisch waren, zijn ze nu enthousiast over de techniek. ‘Ze vroegen zich aanvankelijk af wat het verschil zou zijn tussen de radioactieve zaadjes en de magnetische techniek. Nu krijg ik vooral enthousiaste reacties. Ze zien duidelijk de voordelen in van een magnetische techniek ten opzichte van een radioactieve.’ De ontwikkeling van de MaMaLoc is nu in een stadium gekomen dat deze breder kan worden getest. Schermers: ‘We zouden deze techniek de komende maanden heel graag ook bij andere ziekenhuizen testen. Vooral voor artsen die nog met de draadgeleide techniek werken, maakt dit echt een groot verschil. Ik denk bovendien dat het veel patiënten kan helpen.’