Door Barbara van der Linden
Naar de themapagina over implementatie

Onderzoeksfinanciers spelen een rol in de implementatie van onderzoek, maar doen dat in wisselende mate. Voor ieder die met implementatie bezig is zoals implementatieexperts, kwaliteitsmedewerkers en zorgprofessionals is het van belang op de hoogte hiervan te zijn en een beeld te hebben van welke steun zij uit deze hoek kunnen verwachten. Dit artikel laat implementatiepraktijken zien van onderzoeksfinanciers voor de gezondheidszorg uit vier landen en bespreekt belangrijke vraagstukken die daarbij actueel zijn.

Bijna elk land heeft een of meer financiers voor onderzoek in de geneeskunde en/of gezondheidszorg. Dat kunnen overheidsinstanties zijn of private partijen zoals collectebusfondsen. Voorbeelden hiervan uit Nederland zijn ZonMw, de Hartstichting en het Koningin Wilhelmina Fonds (KWF).

Een aantal financiers hebben zich verenigd in het Ensuring Value in Research Funders Forum dat zich inzet om de kwaliteit en maatschappelijke waarde van onderzoek te verbeteren aan de hand van tien guiding principes. Een daarvan is het stimuleren van verspreiding en implementatie van onderzoeksresultaten. Tijdens de Funders Forum meeting in juni 2017 en tijdens de Global Implementation Conference 2017 zijn sessies gehouden waarbij de rollen centraal stonden die Het Nederlandse ZonMw, het Britse National Institute for Health Research, het  Canadian Institutes for health Research (Cihr) en het Amerikaanse Patient Centered Outcomes Research Institute (PCORI) bij implementatie innemen. De belangrijkste boodschappen daaruit staan in dit artikel beschreven.

ZonMw

De Nederlandse overheidsfinancier voor gezondheidszorg onderzoek ZonMw heeft de opdracht om toepassing van resultaten in de praktijk te stimuleren. Zij doet dat door:

1. Implementatie criteria op te nemen in de aanvraag, en tussentijdse- en eindverslagen: in alle fasen vraagt ZonMw de projectleider in te gaan op de partijen voor wie het onderzoek relevant is, wat zij zouden moeten doen met de resultaten en hoe dat bereikt zou kunnen worden.
2. Expliciete financiering voor implementatie projecten en programma’s in te zetten. ZonMw heeft een aantal (deel) programma’s direct bedoeld om de zorg te verbeteren, zoals binnen het Jeugd programma en het Palliatieve zorg programma en specifieke projectfinancieringsinstrumenten voor implementatie zoals de Verspreidings en Implementatie impuls (VIMP).
3. Implementatie infrastructuur te ondersteunen. ZonMw stimuleert de inzet van implementatieexpertise met een eigen implementatieteam, met academische werkplaatsen en regionale consortia, en het opleiden van bijvoorbeeld implementatiefellows. ZonMw heeft kennispleinen met informatie over zorgvernieuwingen helpen opzetten.
4. Bij te dragen aan de kennis over implementatie. ZonMw evalueert haar programma’s en publiceert leerpunten over succesvol implementeren in verschillende soorten uitgaven.

ZonMw implementeert niet zelf en zal ook geen zorg of infrastructuur structureel financieren, maar geeft op verschillende wijzen tijdelijke steun om toepassing van resultaten in de praktijk te bevorderen.

National institute for health research (Nihr)

Het Britse National Institute for Health Research heeft geen expliciete opdracht om implementatie te bevorderen maar is wel gericht op het financieren van onderzoek dat de gezondheidszorg en het sociaal domein kan verbeteren. Ze stimuleert onderzoek dat leidt tot tastbare verbeteringen voor patiënten. De Nihr zet zwaar in op verspreiding van resultaten met een eigen Dissemination Centre dat ook kennissyntheses op tal van ziektebeelden publiceert. Onderzoekers zijn verplicht om alle documenten van aanvragen, onderzoeksprotocollen en rapportages openbaar beschikbaar te maken via de (online) Nihr Journals Library.

De Nihr stimuleert samenwerking tussen onderzoek en praktijk door middel van regionale ‘Collaborations for Leadership in Applied Health Research and Care (CLAHRCs)’. Ze werken zelf ook samen met media kanalen, patienten organisaties en goede doelen organisaties. Verder financiert Nihr ook onderzoek naar implementatie.

Canadian Institutes of Health Research  (Cihr)

Canadian Institutes for health Research  is Canada’s nationale financier voor gezondheidsonderzoek. Het werkt met dertien onderwerpgerichte instituten verspreid over Canada. Cihr stimuleert ontdekkingen en innovaties die de gezondheid verbeteren en de zorg versterken.

Binnen Partnerships for Health System Improvement (PHSI) werken onderzoekers met beleidsmakers samen zodat het onderzoek aansluit bij beleidsvraagstukken. In de Best Brains exchange meetings zitten onderzoekers en beleidsmakers één dag samen om een advies uit te brengen over een actueel vraagstuk.

Via Cihr kunnen onderzoekers zogeheten training awards krijgen: persoonsgerichte subsidies voor  carrièreontwikkeling gericht op het bereiken van impact.

Daarnaast heeft de Cihr een strategie ontworpen voor patiëntgericht onderzoek (Strategie for Patient Oriented Research SPOR) waarbij netwerken van zorgprofessionals, patiënten, beslissers en onderzoekers samenwerken op inhoudelijke thema’s zoals jeugd, chronisch zieken en eerstelijnszorg. Ze experimenteren momenteel met een systeem waarbij consortia van onderzoekers en praktijkinstellingen betaald worden als ze van tevoren vastgestelde outcomes bereiken.

PCORI

Het Patient Centered Outcomes Research Institute financiert onderzoek dat patiënten en hun zorgverleners helpt om beter geïnformeerde besluiten te nemen over hun behandeling. PCORI stimuleert een vlotte verspreiding van resultaten door publicatie te verplichten binnen negentig dagen na afloop van een onderzoek. Publicaties moeten een klinische en een patiënten versie kennen en PCORI kan eventueel helpen om open access te publiceren. Er is een specifiek op disseminatie en implementatie programma gericht op het breed bekend maken van onderzoeksresultaten. Ook zijn er specifieke implementatie subsidies te verkrijgen.

Vergelijkend beeld

Alle financiers stimuleren verspreiding van onderzoeksresultaten, maar variëren in de mate van verplicht openbaar publiceren van documenten die betrekking hebben op de gefinancierde projecten. Nihr gaat het meest ver in Open Access: alle documenten van aanvraag, onderzoeksprotocol en resultaten zijn beschikbaar via hun Nihr Journals Library.

Alle vier stimuleren implementatie op hun eigen wijze, afhankelijk van hun mandaat, positie en opdrachten.  ZonMw is het meest expliciet in het gebruik van het woord implementatie hoewel zij geen verantwoordelijkheid daarvoor draagt binnen het zorgsysteem in Nederland en altijd een stimulerende rol inneemt. De andere organisaties voeren evenwel activiteiten uit die lijken op wat ZonMw implementatie noemt.

Het betrekken van patiënten en andere stakeholders is voor alle vier organisaties van belang. Dat varieert van betrekken van partners bij kennis agenda’s opstellen en onderzoeksprioriteiten vaststellen tot participeren van stakeholders in onderzoeksprojecten, commissies en als referent. Ten behoeve van het verder brengen van resultaten worden samenwerkingen opgezet tussen de financiers en externe partijen. SPOR uit Canada is een goed voorbeeld. PCORI stelt de patiënt centraal in haar naam en ook in haar doelstellingen en activiteiten.

Met name ZonMw en PCORI hebben additionele en/of specifieke financieringsmogelijkheden voor implementatie projecten en programma’s. Daarnaast investeren een aantal financiers in de infrastructuur die nodig is voor implementatie. Dat kan zijn in samenwerkingsnetwerken zoals de academische werkplaatsen in Nederland en de Collaborations for Leadership in Applied Health Research and Care (CLAHRCs)  in Groot Brittannië. Ook wordt er in mensen geïnvesteerd zoals de Nederlandse implementatiefellows en de Canadese training awards.

Belangrijke vraagstukken

Tijdens de genoemde sessies van het Funders Forum en de GIC kwamen een aantal onderwerpen naar voren die relevant zijn als het gaat om de invulling van de rol die de vier financiers spelen bij implementatie. Het Funders Forum biedt de gelegenheid om van elkaar te leren en deze onderwerpen samen uit te diepen.

De organisaties maken een onderscheid tussen het financieren van implementatie onderzoek en het financieren van implementatie zelf. De mate waarin de organisaties implementatieonderzoek (laten) uitvoeren en eventuele onderlinge samenwerkingsmogelijkheden is nog niet goed verkend en komt nog terug op vervolgbijeenkomsten. De organisaties zouden idealiter na elk succesvol project  implementatie moeten kunnen ondersteunen met bijvoorbeeld  financiering, afhankelijk van hun mandaten en de rolverdeling die binnen elk land tussen verschillende (overheids)instanties bestaat.

Het stimuleren van implementatie zien de organisaties als meest kansrijk wanneer dat geïntegreerd plaatsvindt in alle fasen van een subsidieprocedure en een lange termijn investering kan zijn. Het is raadzaam om zoveel mogelijk gebruik te maken van bestaande infrastructuren zoals praktijknetwerken. Leren van ervaringen en daarop bouwen is belangrijk waarbij de financier zich opstelt als partner en helper in plaats van alleen als strenge beoordelaar.

Het laatste onderwerp betreft het vraagstuk over hoe implementatie kan leiden tot maatschappelijke impact en hoe die impact zichtbaar gemaakt kan worden. De eerste uitwisselingen over bijvoorbeeld impact frameworks die organisaties hanteren vinden nu plaats.

Tot slot

Onderzoeksfinanciers spelen een ondersteunende rol bij het stimuleren van implementatie. Daar kunnen werkers in de gezondheidszorg gebruik van maken. Nieuw is de onderlinge uitwisseling tussen financiers van verschillende landen die kansen biedt om mooie praktijken te delen en van elkaar te leren. Elk van de vier organisaties heeft interessante voorbeelden van hoe ze een rol oppakken bij het stimuleren van implementatie. Door elkaar te ontmoeten in het internationale Funders Forum willen ze meer overzicht krijgen van wie wat doet op welk moment, ook van de rond de dertig andere leden van het netwerk.

Interessant is ook te kijken hoe succesvol de verschillende activiteiten zijn en of er verschil is tussen verschillende soorten onderzoeksfinanciers (klein/groot, publiek/privaat, binnen een overheids- of marktsysteem, vanwege culturele verschillen tussen landen). In de zomer van 2018 zal binnen het Forum een survey worden uitgezet om meer zicht hierop te krijgen en de potentie voor samenwerking te verkennen bijvoorbeeld bij het samen uitzetten van implementatieonderzoek.

Met dank aan Matt Westmore Nihr, Robyn Tamblyn, Cihr, Kelly Dunham en Evelyn Whitlock, PCORI.