Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties7

Wetenschappers kraken bezettingsnorm verpleeghuiszorg af

Bart Kiers schrijft zowel over cure als care. Zijn aandachtsvelden zijn de ziekenhuizen, medisch specialisten, wijkverpleging en ouderenzorg.
De Leidraad verantwoorde personeelssamenstelling verpleeghuiszorg voldoet niet. De leidraad, onderdeel van het kwaliteitskader verpleeghuiszorg, zet te eenzijdig in op meer personeel en zal niet bijdragen aan betere kwaliteit van zorg. Dat concluderen onderzoekers van de Maastricht University in opdracht van het ministerie van VWS.
personeelstekort-zorgpersoneel
Beeld: iStock

De Leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling verpleeghuiszorg is gebaseerd op verkeerde aannames. Bovendien stuurt de leidraad via de bezettingsnorm impliciet op uitbreiding van het aantal medewerkers, terwijl wetenschappelijk bewijs ontbreekt dat de ouderzorg daarvan beter wordt. Deze kritiek staat in de Review Leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling, een onderzoek dat de Maastricht University heeft gedaan op verzoek van het ministerie van VWS.

Leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling is onvoldoende

Het nieuwe Kwaliteitskader verpleeghuiszorg is op 13 januari 2017 vastgesteld door Zorginstituut Nederland. Een belangrijk onderdeel vormt Leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling. Wetenschappers van Maastricht University hebben op verzoek van VWS onderzocht of de leidraad verpleeghuizen voldoende handvatten biedt om ‘de kwaliteit van zorg te verbeteren door het adequaat vaststellen van behoeften en wensen’. Ook hebben ze vastgesteld of de verpleeghuizen in staat zijn op basis daarvan hun personeelssamenstelling af te stemmen. De wetenschappers hebben een literatuurstudie gedaan, interviews gehouden met zes internationale experts en de bevindingen besproken met toekomstige gebruikers en vertegenwoordigers van de werkgroep die de leidraad heeft opgesteld.

Zorgprofessionals overschatten eigen kennisniveau

Op zich is er niets mis met het vertrekpunt van de leidraad, namelijk dat kwaliteitsverbetering begint bij de dialoog tussen bewoners, naasten en zorgverleners. Het doel is om zorgteams die directe zorg verlenen handvatten te geven om de zorgbehoefte en wensen van bewoners in kaart te brengen. Dat het benutten van de professionele deskundigheid van medewerkers daarbij een essentiële rol speelt, is volgens de wetenschappers juist. Twee belangrijke aannames van de leidraad kloppen echter niet. In de eerste plaats de aanname dat medewerkers in staat zouden zijn om adequaat te beoordelen wat de behoeften en wensen zijn van bewoners en hun naasten. In de tweede plaats dat medewerkers in staat zouden zijn om aan te kunnen geven ‘wat er aan kwalitatieve en formatieve zin nodig is aan bezetting om daaraan te kunnen voldoen’. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat veel verzorgenden, verpleegkundigen, (para)medici en psychologen hun eigen kennisniveau en handelen overschatten. Ook is er te weinig aandacht in de leidraad voor factoren die een kritische zelfreflectie en het in dialoog gaan met bewoners en familieleden belemmeren.

Te eenzijdig inzet op meer personeel

Daar komt bij dat de leidraad ook weinig handvatten biedt voor teams en zorgorganisaties over hoe ze kritische input kunnen geven voor verandering in personeelssamenstelling. De onderzoekers wijzen erop dat professionals moeilijk over hun eigen grenzen heen kunnen kijken. Ze hebben onvoldoende zicht op welke andere competenties, andere werkwijzen en andere vormen van organiseren nodig zijn om adequaat aan de zorgvraag te voldoen, stellen de onderzoekers. Voor vernieuwende verpleeghuiszorg gaat het niet om meer van hetzelfde personeel, maar om een andere mix van medewerkers, een andere manier van samenwerken met familie en vrijwilligers en inzet van technologie. De huidige versie van de leidraad zet te eenzijdig in op meer personeel, terwijl wetenschappelijk bewijs ontbreekt dat de zorg daarvan beter wordt. De leidraad zet verpleeghuizen daardoor op het verkeerde spoor.

Advies: leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling doorontwikkelen

De wetenschappers uit Maastricht raden de minister aan om de huidige leidraad niet te verspreiden onder verpleeghuizen. Het is beter om de leidraad ‘door te ontwikkelen’ als methode om de behoefte en wensen van bewoners en hun naasten beter in te schatten. Daarnaast adviseren de wetenschappers om de leidraad te ontkoppelen van de personeelssamenstelling in verpleeghuizen. Dit om irreële verwachtingen te voorkomen. Op wetenschappelijke grond is een algemene bezettingsnorm voor verpleeghuiszorg onhaalbaar. Tegelijkertijd is er volgens het onderzoek beter inzicht nodig in de optimale personeelsmix. Dit kan niet los worden gezien van een ‘bestuurlijke visie op nieuwe verpleeghuiszorg, waar bewoners in samenspel met formele en informele zorgverleners zo veel als mogelijk hun eigen leven leiden’.

7 REACTIES

  1. Ik heb tot mijn pensionering gewerkt in de verpleeghuiszorg. Als mensen vlak voor de warme maaltijd uit bed geholpen worden omdat het niet anders kan. Te weinig mensen in de ochtend zorg. Dan kan je met recht zeggen er is te weinig personeel. Om in dialoog te gaan met familie en cliënten zo maar eens tussen door, dat gaat niet.
    Er is wel degelijk te weinig personeel. Ik ben sinds november 2015 met pensioen. Ik zou het ook niet langer volgehouden hebben door de hoge werkdruk

  2. Lees alle reacties
  3. Ik zeg zeker niet dat het geld dat gereserveerd is (was?) voor meer personeel in de verpleeghuiszorg nu maar ingehouden moet worden door de Rijksoverheid. Want daarvoor is naar mijn mening de norm voor toelating tot een verpleeghuis veel te hoog geworden. Lees: je moet tegenwoordig bijna zwaar invalide of dement zijn om nog toegelaten te worden. En verzorgingshuizen worden/zijn achter elkaar gesloten.

    Tegelijkertijd heb ik me wel verbaasd over dat het minVWS in ene weer zoveel geld uittrok voor meer personeel in de verpleeghuizen en dat de Tweede Kamer (TK) daarmee akkoord ging. Want enkele jaren daarvoor was een bijna unanieme TK, samen met het minVWS, het er roerig over eens dat we toe moesten naar uitkomstfinanciering. Dus niet meer financiering op basis van structuur- en procesindicatoren. En de hoeveelheid personeel valt onder die indicatoren. In ieder geval niet onder uitkomsten.

  4. Het artikel in Zorgvisie zet de lezer op het verkeerde been en loopt achter de feiten aan. De leidraad Verantwoorde Personeelssamenstelling is geen onderdeel van het kwaliteitskader verpleeghuiszorg.

    De kritiek van Hamers heeft betrekking op de concept leidraad die door partijen in het veld is ontwikkeld onder leiding van V&VN, vanuit Waardigheid & Trots. Dit concept staat los van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg wat door de Kwaliteitsraad is ontwikkeld in opdracht van het Zorginstituut .

    De V&VN werkt op dit moment aan de ontwikkelopdrachten die verband houden met de personeelsnorm. Hieronder valt ook het doorontwikkelen van de concept leidraad ‘Verantwoorde Personeelssamenstelling’ tot een handreiking voor verzorgenden en verpleegkundigen die aansluit bij de inhoud van het kwaliteitskader. Deze handreiking is een van de twee sporen die moet leiden tot een landelijke context gebonden norm. Het andere spoor bestaat uit kennis die door onderzoek wordt ingebracht. De contextgebonden norm staat gepland voor eind 2018.

  5. Mij bekruipt een ongemakkelijk gevoel. Het extra geld voor de verpleeghuiszorg komt steeds meer ter discussie te staan. Terecht wordt aangegeven dat een en ander goed onderzocht en onderbouwd moet zijn. Tegelijkertijd is het zo dat het voor de ontwikkeling op de werkvloer nodig is dat er voldoende mensen zijn waardoor medewerkers ook de tijd hebben om zich te ontwikkelen. De opmerking dat zorgmedewerkers daar niet toe in staat zijn is te kort door de bocht en doet mensen te kort. Er is nu in veel organisaties onvoldoende tijd en aandacht voor. Extra mensen zijn daar echt noodzakelijk om te komen tot een kwaliteitsverbetering. Er is een cultuuromslag gewenst en deze zijn niet zo snel gemaakt. Medewerkers daar goed in meenemen kost tijd en geld.

  6. Interessant artikel, belangrijke hamvraag is, Als professionals aspecten niet op waarden kunnen schatten, hoe zit het dan met wetenschappers? En hoevaak zijn rapporten van wetenschappers gebruikt en misbruikt om een eigen gelijk aan te tonen? Er is dus werk aan de winkel om waarheidsvinding bovenaan de lijst te krijgen. Want aannames worden in veel rapporten en onderzoeken gebruikt, en de ene keer wordt het gebruikt om het onderuit te halen, en de andere keer is de uitkomst ( mogelijk) welgevallig en hoort men niets!

  7. Een mooi stuk om de discussie verder te verdiepen. Naast de genoemde beperkingen van de benodigde helicopterview spelen nog meer zaken in het moeilijk te doorgronden veld van stakeholders. Mensen op de werkvloer zetten zich met hart en ziel in voor de bewoners, zij hebben geen direct zicht op de productieplafonds, opgelegde kortingen en het percentage vaste kosten dat als overhead noodzakelijk is.
    Belangrijker is dat het leveren van “kwaliteit” ook nog een diffuus systeem is. De bewoner en de mantelzorg beoordeelt op aandacht, zichtbaarheid en bejegening. Deze beoordeling komt terug bij Zorgkaart Nederland (de vraag blijft hoe objectief de beoordelingsmix is). IGZ en de zorgverzekeraars gebruiken andere criteria bij de beoordeling, en uiteindelijk financiering, van de organisatie. De handen aan het bed worden ook geacht met deze voorwaarden rekening te houden. De beroemde regeldruk conflicteert vaak met de factor aandacht. Er is hoop, het onderwerp heeft aandacht en als we verder spitten om de onderliggende oorzaken te vinden kunnen nieuwe handvatten worden aangereikt aan het uitvoerend personeel. Zolang die maar blijven nadenken “waarom doe ik dat eigenlijk?”. Het gaat uiteindelijk om de goede en ook betaalbare zorg voor iedereen die dat nodig heeft.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.