De coronacrisis heeft laten zien dat de zorg wendbaar is: zaken die al jaren een hardnekkig knelpunt vormen, zijn voortvarend aangepakt. Er zijn meer mensen voor de zorg gemobiliseerd en de regeldruk ging naar beneden. De vraag is hoe we dat kunnen vasthouden, nu de coronadruk afneemt. Dat is namelijk keihard nodig, want de werkdruk blijft onverminderd hoog. Voor zorgpersoneel, van wie velen tijdens de crisis zwaar zijn belast, is er nauwelijks tijd om op adem te komen. Bovendien is er nog steeds sprake van personeelstekort en is een tweede golf van Covid-19 niet uitgesloten.
Het ministerie van VWS bereidt een uitvraag voor om de gemobiliseerde medewerkers te verleiden ook op (middel)lange termijn beschikbaar te blijven voor de zorg. Om die reden krijgt een heikel punt als regeldruk mogelijk ook een vervolg. Na de coronacrisis wil de NZa evalueren welke regels structureel versoepeld kunnen worden. Zinnige maar lange trajecten.
Berenschot was benieuwd wat organisaties op eigen initiatief al doen en wat nú al gedaan kan worden om mensen voor de zorg te behouden.
Het Zorgvisie-congres Mentale nazorg in crisistijden biedt u tips en houvast om op een goede manier met stress om te gaan en handvatten om preventieve steun en mentale nazorg in te richten. Meer informatie >>
Lessen uit de praktijk
We vroegen diverse ziekenhuizen en verpleeghuizen welke acties op basis van hun ervaring bijdragen aan het behoud van personeel. De geleerde lessen hebben we samengevoegd tot zes adviezen om het werk beter vol te houden.
- Houd de flexibiliteit vast. Er blijkt veel flexibeler te kunnen worden gewerkt dan gedacht. Normaal werkt iedereen in het eigen team op de eigen afdeling. In de afgelopen maanden bleek het goed mogelijk om professionals uit te wisselen en hiermee de efficiëntie van roosters aanzienlijk te verbeteren. Integreer dit in het capaciteitsmanagement, plannen en roosteren. Maak hierbij gebruik van bijvoorbeeld een coronarooster, waarbij minimale bezetting zo efficiënt mogelijk wordt ingezet. Professionals van afdelingen waar de zorg wordt afgeschaald, kunnen worden ingezet op overbelaste afdelingen. Zo worden extreme overwerkuren voorkomen en kunnen medewerkers wel verlof opnemen.
- Organiseer psychologische ondersteuning. De afgelopen periode was hectisch en ontregelend. Ook had de crisis een emotionele impact op mensen. Zorgaanbieders organiseerden daarom psychologische ondersteuning voor hun professionals. Hierin zijn allerlei vormen denkbaar zoals peer support of een programma gericht op het vitaal houden van het personeel in tijden van crisis met onderdelen als sport, mental support en gezonde voeding.
- Benadruk de positieve ervaring. De intensieve periode bracht professionals ook positieve ervaringen. Van binnen en buiten de organisatie kregen ze veel waardering voor hun belangrijke werk. Voor sommigen was de afgelopen periode een bevestiging waarom ze in de zorg zijn gaan werken: om mensen te helpen wanneer het echt nodig is. Het is belangrijk hierbij stil te staan en aandacht aan te besteden. Reflectie op het belang van het werk laat collega’s (weer) beseffen waarom ze dit werk doen. In combinatie met waardering draagt dit bij aan behoud van professionals.
- Haal professionals structureel terug. Tijdens de crisis is er met name vanuit andere zorgafdelingen opgeschaald. Grotere organisaties hebben professionals versneld opgeleid en omgeschoold voor het werken op de IC. Maak een lijst van medewerkers binnen de organisatie die nu niet meer in de directe zorg werken (bijvoorbeeld bij kwaliteit en veiligheid) maar wel een zorgachtergrond hebben. Ga met hen in gesprek over wat er nodig is om hen structureel in de zorg te laten werken. Voer daarnaast het gesprek met de reservisten die van buiten de organisatie zijn teruggekomen en bespreek wat nodig is om te hen behouden. Wees flexibel in de mogelijkheden om hen te behouden.
- Maak digitale zorgverlening standaardpraktijk. Met name in de ziekenhuizen is het gebruik van beeldbellen enorm toegenomen. Eén ziekenhuis gaf zelfs aan dat dit aandeel is vervijfvoudigd. Zowel zorgprofessionals als patiënten zijn gewend geraakt aan het videobellen en zijn positief. Zorg dat dit wordt geborgd in het reguliere zorgproces.
- Kijk kritisch naar registraties en overleggen. Tijdens de crisis werd de regeldruk minder, onder meer door het uitstellen van de accreditatie (onder andere NIAZ) en verantwoording op minder indicatoren. Kijk naast de verplichte indicatoren kritisch naar de eigen indicatoren, met de ervaring van nu. Welke indicatoren zijn écht noodzakelijk om te blijven registreren? Hetzelfde geldt voor de vele overleggen: kijk goed wanneer die echt nodig zijn.
Druk op zorgprofessionals blijft
Met deze zes adviezen gebaseerd op goede voorbeelden willen we andere zorgorganisaties ondersteunen. Hoe Covid-19 zich de aankomende periode gaat ontwikkelen, is onzeker, maar duidelijk is dat er druk blijft op de zorg(professionals). Des te belangrijker om het aantrekkelijker te maken om in de zorg te blijven werken!
Heeft u nog meer goede voorbeelden? Laat een reactie achter.
Emma Zwaveling, Simon Heesbeen en Francel Vos, adviseur bij Berenschot.
