Jet Bussemaker is hoogleraar Beleid, wetenschap en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg bij LUMC en Faculteit Governance and Global Affairs, Universiteit Leiden. Tevens is Bussemaker voorzitter Raad voor Volksgezondheid & Samenleving.
Ze schrijft over haar keynote lezing op EIE:
Ik zal me concentreren op de relatie tussen wetenschap en beleidsvorming / politiek. Ik ken beide werelden vrij goed, als academicus en als voormalig politicus. Ze vertrekken vanuit heel verschillende paradigma’s en andere dynamieken. Wetenschap is gebaseerd op nieuwsgierigheid, twijfel en trage vragen. Politiek en beleidsvorming vereisen duidelijke meningen, uniforme antwoorden en snelle besluitvorming.
Ondanks deze verschillen hebben ze elkaar nodig. Om goede besluiten te kunnen nemen heeft een minister kennis nodig over de achtergrond van een probleem, de alternatieve interventies en mogelijke maatschappelijke impact (en dat ontbreekt vaak, zie het recente voorbeeld van kinderopvangtoeslagen in Nederland waar cliënten onterechte terugvorderingen moesten betalen). De wetenschap heeft (beleids)kaders en legitimatie nodig om als zinvol te worden beschouwd en onderscheidend te zijn van ‘ook maar een mening’.
Focus
Tegelijkertijd biedt wetenschap niet als vanzelf beleidsoplossingen, en is de vraag welke wetenschap relevant is: het afgelopen covid-19 jaar konden we politici zien die hun beleid bijna uitsluitend bouwden op wetenschappelijke experts, zoals virologen en microbiologen. Andere mogelijk relevante disciplines, zoals filosofie (over het in balans brengen van waarden) of sociologen (over de gevolgen van de aanpak van covid-19 voor kwetsbare groepen) waren veel minder invloedrijk. De focus van politici op medische experts is vanuit beleidsperspectief heel begrijpelijk: technisch onderbouwde kennis creëert houvast en kan bijdragen aan depolitisering van het probleem. Tegelijkertijd kan belangrijke maar complexe aanvullende informatie verloren gaan.
Politiek en wetenschap
In mijn presentatie zal ik de onderlinge relatie onderzoeken tussen politiek en wetenschap in een risicomaatschappij. Van daaruit ga ik dieper in op de impact van wetenschap op maatschappelijke vraagstukken in het algemeen. Hoe kunnen we wetenschappelijke kennis zo goed mogelijk gebruiken om zorgvuldig gebaseerde besluitvorming mogelijk te maken, of het nu gaat om gezondheidszorg, onderwijs, sociale toelagen of milieukwesties. Wat vraagt dit van wetenschappers? Bijvoorbeeld bij de articulatie van hun probleemstelling en mogelijke co-creatie met niet-wetenschappelijke partners, in de manier waarop ze hun onderzoek uitvoeren en feedbackcirkels creëren met andere partners, en in de manier waarop ze de maatschappelijke impact van hun onderzoeksresultaten op een effectieve en duurzame manier maximaliseren.
Ik zal beargumenteren dat er verschillende wegen zijn om impact te creëren, en dat er zeker niet één manier is om impact te verbeteren. Tegelijkertijd zijn er wel onderscheidende kenmerken: succesvolle impacttrajecten delen, een verlangen naar samenwerking, respect voor complexiteit, acceptatie van onzekerheid en een actieve leerhouding.
Ik kijk uit naar een interactieve discussie met de deelnemers van het event over deze onderwerpen.
Profiel
Jet Bussemaker promoveerde in 1993 in de Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit in Amsterdam als onderzoeker en docent. In 1997 was ze visiting fellow bij het Centre for European Studies aan de Harvard University. In 2010-2012 was zij Provost van de Hogeschool van Amsterdam en lid van het College van Bestuur van de Universiteit van Amsterdam.
Voor haar hoogleraarschap was Bussemaker minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2012-2017), Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2007-2010) en bijna tien jaar Tweede Kamerlid voor de Partij van de Arbeid.
Jet Bussemaker wil met haar interdisciplinaire aanpak een brug slaan tussen wetenschappelijke kennis en beleidsontwerp en -uitvoering, en de manier waarop professionals omgaan met beleidsdoelen in concrete situaties.
