Het aantal nieuwe zorgaanbieders is in 2013 bijna verdubbeld ten opzichte van 2012. Ter vergelijking: in de overige bedrijfssectoren bedroeg de groei van het aantal starters nog geen 13 procent. Overigens is ook het aantal opgeheven zorgorganisaties in 2013 fors toegenomen. Desondanks is per saldo sprake van een toename van 8.000 zorgaanbieders oftewel 7 procent meer zorgaanbieders in één jaar tijd.

Paramedische praktijken

Vooral aanbieders van zorg zonder overnachtingsmogelijkheid nemen rap in aantal toe. Daarbinnen waren in 2013 de meeste zorgstarters te vinden in de groep ‘overige ambulante zorgverleners’. Dit betreft paramedische praktijken en overige eerstelijns zorgaanbieders. Deze groep is goed voor de helft van het aantal starters. Procentueel gezien is de toename het sterkst in de thuiszorg en maatschappelijke dienstverlening aan ouderen en gehandicapten. Het aantal beginnende aanbieders in deze branche verzesvoudigde in 2013. Medische (en tandheelkundige) praktijken volgen op een tweede plek met een verdubbeling van het aantal starters.

Herintreden

De bulk van het recordaantal zorgstarters blijkt uit ‘herintredend’ zorgpersoneel te bestaan. Personen die eerder in dienst van een zorgaanbieder waren en na ontslag voor zichzelf zijn begonnen. In de huishoudelijke ondersteuning zetten gemeenten bijvoorbeeld al langere tijd zelfstandige alfahulpen in. Deze eenpitters kunnen goedkopere zorg leveren dan traditionele aanbieders en zijn flexibeler inzetbaar. Dit verklaart de paradox van een startersgolf in een stagnerende markt.

De ontslaggolf heeft zich in 2013 al vertaald in de eerste werkgelegenheidskrimp in 40 jaar tijd. In 2014 zet deze ontwikkeling door. Het eerste kwartaal liet in de totale zorg- en welzijnssector al een banenkrimp van 40.000 zien. In de thuiszorg en kinderopvang was de krimp het grootst. Het kabinet verwacht dat door de hervorming van de langdurige

Krimp werkgelegenheid

In reactie op de turbulentie is een toename van fusies en overnames te zien). Met name aanbieders van ouderen- en gehandicaptenzorg zonder overnachting (thuiszorg), kinderopvang, jeugdzorg, welzijnswerk en eerstelijns zorgaanbieders klonteren steeds meer samen. Samen proberen zij schaalvoordelen te realiseren en trachten zij sterker te staan tegenover zorgverzekeraars en gemeenten. Dit gaat op korte termijn veelal ten koste van de totale werkgelegenheid in de sector.

Faillissementen

Het aantal zorgorganisaties dat over de kop gaat is (exclusief kinderopvang) na een korte opleving – veroorzaakt door meer faillissementen in de thuiszorg –weer op zijn retour (figuur 4). Het overgrote deel van de opheffingen van zorg-organisaties werd in 2013 niet door faillissementen veroorzaakt, maar door stopzetting van het bedrijf, bijvoorbeeld vanwege pensionering of tegenvallende bedrijfsresultaten. 98 procent van de opheffingen betrof aanbieders met minder dan tien werkzame personen. Niettemin hebben ook grotere zorgaanbieders met een nieuwe realiteit te maken. De zorg wordt in hoog tempo een meer bedrijfsmatig aangestuurde sector, met bijbehorende bedrijfsrisico’s van dien. Niet alleen instellingen voor ouderenzorg krijgen met steeds grotere onzekerheden te maken. In 2013 ging voor het eerst in twintig jaar weer een ziekenhuis failliet.

Arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is volop in beweging. Door overheidsbezuinigingen zijn zorgorganisaties geneigd te hun HR-beleid anders vorm te geven. In dit dossier verzamelt Zorgvisie nieuws, achtergronden en opinie over arbeidsmarktgerelateerde zaken in de zorg.