Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Meer specialismen, meer vermijdbare schade

Betty van Wijngaarden
Betty van Wijngaarden is ruim 20 jaar werkzaam als zelfstandig journalist en tekstschrijver, gespecialiseerd in de gezondheidszorg. Zij is tevens actief als zzp-coach.
Patiënten die tijdens een ziekenhuisopname worden behandeld door meerdere specialismen, lopen een groter risico op vermijdbare zorggerelateerde schade. Daarnaast kunnen ziekenhuizen nog een flinke verbeterslag maken in hun ontslagbrieven. Dit blijkt uit promotieonderzoek naar de ontwikkeling van patiëntveiligheid in Nederlandse ziekenhuizen.
ziekenhuis patiënt
Foto: iStock

Rebecca Baines is 8 februari bij het VUmc gepromoveerd op haar onderzoek naar trends in (al dan niet) vermijdbare zorggerelateerde schade in ziekenhuizen. Doel was meer inzicht krijgen in patiëntveiligheid voor specifieke zorgprocessen en patiëntengroepen in Nederlandse ziekenhuizen.

Groter risico chirurgiepatiënten

Voor het onderzoek ´Monitoring adverse events in hospitals: How safe are hospitals for patients?´ heeft de promovenda de resultaten vergeleken van 16 duizend ziekenhuisopnames in drie landelijke studies in 2004, 2008 en 2011/2012 naar vermijdbare zorggerelateerde schade in ziekenhuizen. Ondanks de grote aantallen onderzochte ziekenopnames zijn de uitkomsten van het onderzoek statistisch niet significant. Desondanks geeft het retrospectieve onderzoek wel een globale lijn van ontwikkeling en eventuele verbetering aan.
Bij vergelijking van het onderzoek uit 2008 met 2004 is het aantal vermijdbare zorggerelateerde schades in 2008 relatief stabiel gebleven. Wel valt op dat in 2008 meer dan 50 procent van alle zorggerelateerde schade (zowel wél als niet vermijdbaar) is gerelateerd aan het chirurgisch proces. Chirurgische patiënten die in 2008 in het ziekenhuis zijn opgenomen, liepen een groter risico op vermijdbare zorggerelateerde schade dan in 2004. Mogelijk is dit het gevolg van een toename van operaties op oude en complexe patiënten. Al is er geen data uit 2004 beschikbaar over de leeftijd en complexiteit van chirurgische patiënten die dat vermoeden kan bevestigen.

Al een verbeterslag

Niet-electieve (niet geplande) zorg levert in 2008 geen hoger risico op vermijdbare zorggerelateerde schade dan in 2004. In beide jaren hebben met spoed opgenomen patiënten een lager risico op het meemaken van (vermijdbare) zorggerelateerde schade. Wel is in 2008 zichtbaar dat de verschillen in risico op vermijdbare schade tussen ziekenhuisafdelingen groter is dan in 2004, wat betekent dat sommige ziekenhuisafdelingen dan al een verbeterslag hebben gemaakt en andere nog niet.
Bij vergelijking van het onderzoek in 2011/2012 met 2008 valt op dat 30 procent minder patiënten zorggerelateerde schade meemaken, al is dit een niet statistisch significant verschil. Er is bij oudere patiënten of gerelateerd aan het chirurgische proces een afname te zien in vermijdbare zorggerelateerde schade. De afname kan beïnvloed zijn door de kortere opnameduur bij ziekenhuisopnames en doordat de kwaliteit van zorg in de loop der jaren beter is geworden. Het onderzoek kan dit echter niet met data ondersteunen.

Meer vermijdbare schade bij overlijden

Het promotieonderzoek behandelt tevens een aantal dieptestudies die ingaan op risicovolle patiëntengroepen en zorgprocessen.
Zo concludeert Baines dat zorggerelateerde (al dan niet vermijdbare) schade twee keer zo vaak voorkomt bij patiënten die tijdens een ziekenhuisopname overlijden dan bij patiënten die levend uit het ziekenhuis worden ontslagen. Dat is nuttige informatie voor ziekenhuizen die zélf retrospectief dossieronderzoek gebruiken als methode om hun eigen kwaliteit en (patiënt)veiligheid te monitoren. Het betekent namelijk dat het exclusief samplen van overleden patiënten voor ziekenhuizen een efficiënte manier is om vermijdbare zorggerelateerde schade te identificeren en verbeteringen aan te brengen.
In het medicatieproces valt nog het een en ander te verbeteren, signaleert Baines. Van alle zorggerelateerde schade was 15,2 procent medicatie-gerelateerd, waarvan 18,4 procent vermijdbaar was. Deze schades hebben vooral betrekking op chemotherapie voor kanker, op antistollingsmedicatie en op insuline/orale behandeling voor diabetes. De schades bij chemotherapie zijn zelden vermijdbaar. Vermijdbare zorggerelateerde schade door antistollingsmiddelen komt meestal door verkeerde doses. Vermijdbare schade door insuline/orale diabetesbehandeling is vanwege de kleine aantallen niet verder geanalyseerd.

Meer specialismen, meer risico

Verder is te zien dat patiënten die tijdens hun ziekenhuisopname zijn behandeld door meerdere specialismen, een groter risico hebben op (vermijdbare) zorggerelateerde schade. De indruk ontstaat dat inadequate zorg toeneemt naarmate het aantal specialismen dat een patiënt behandelt, toeneemt. Dit lijkt onafhankelijk te zijn van de complexiteit van de patiënt zelf. De onderzoeksdata kan echter geen causale relatie bevestigen.
Baines signaleert eveneens dat verschillende ziekenhuisafdelingen de aanwezigheid en compleetheid van hun ontslagbrieven nog kunnen verbeteren. Bij 10 procent van alle ziekenhuisopnames ontbreekt de ontslagbrief in het patiëntendossier, met mogelijk negatieve gevolgen voor de continuïteit van de zorg. De ontslagbrieven die er wél zijn, zijn vaak incompleet. Zo waren in slechts 65 tot 85 procent van de ontslagbrieven alle relevante gegevens zoals labuitslagen, consulten en medicatiewijzigingen aanwezig. Baines adviseert om interventies die de aanwezigheid en compleetheid van ontslagbrieven bevorderen, vooral te richten op ziekenhuisafdelingen, aangezien de ene afdeling binnen een ziekenhuis daar beter op scoort dan de andere.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.