Dit schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in een essay over maatschappelijke verwachtingen en mentale druk onder jongvolwassenen. Volgens de RVS ontbreekt de ondersteuning of flexibiliteit voor mensen die moeite hebben om aan eenzijdige maatstaven voor presteren te voldoen. Zo schrijft de Raad dat er veel aandacht is voor het ondersteunen van topsporters, bijvoorbeeld in aantal lesuren en momenten voor toetsing, maar voor jonge mantelzorgers die bijvoorbeeld veel tijd kwijt zijn met de zorg voor zieke ouders, zijn de mogelijkheden om daar in hun studieprogramma rekening mee te houden een stuk beperkter. Dat geldt ook voor mensen met een taalachterstand.

Ongewenste medicalisering

De Raad concludeert dat de enige uitweg voor mensen in dergelijke situaties is om daar via een medisch label aan te ontkomen. Uit recent wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het alleen met een diagnose van bijvoorbeeld ADHD of een depressie mogelijk is om bijvoorbeeld studiecompensatie te krijgen. Het niet erkennen van de maatschappelijke achtergronden van individuele situaties kan volgens de RVS leiden tot ongewenste medicalisering. Beleidsmakers, onderwijsinstellingen en werkgevers zouden daarom meer ruimte moeten bieden voor uiteenlopende levensinvullingen, passend bij pluriforme persoonlijke situaties, kwaliteiten en onvolkomenheden. ‘Er moet in de ogen van de Raad zowel ruimte (en waardering) zijn voor de topsporter die naast het vele trainen een diploma haalt als voor de jonge mantelzorger die ergens wat langer over wil doen, maar er daarmee wel kan zijn voor zijn of haar zieke moeder.’

Mentale druk bij zorgprofessionals

Het essay met de titel ‘Over bezorgd. Maatschappelijke verwachtingen en mentale druk onder jongvolwassenen’, gaat ook specifiek in op de mentale druk die jonge zorgprofessionals ervaren. Zo verwijst de RVS naar diverse studies waaruit blijkt dat één op de acht medisch specialisten kampt met burn-outklachten. Bij met name AIOS is hiervan sprake en ook één op de zes co-assistenten heeft last van deze klachten. De Raad geeft aan dat voor de jonge generatie steeds geldt dat succes een keuze is en falen je eigen schuld. ‘Daarbij verliezen we echter al snel uit het oog dat tegenslag of onzekerheid ook gewoon bij (een bepaalde fase van) het leven horen. Ook ondankbare patiënten horen erbij, al doe je je werk als jonge arts of verpleegkundige nog zo goed. Tijdens je loopbaan zul je te maken krijgen met reorganisaties of conflicten met collega’s die anders tegen het werk aan kijken dan jij, al werk je nog zo hard. Dat ligt niet aan jezelf, maar hoort bij het (samen) leven en werken.’

Starre verantwoordingseisen

Daarnaast spelen volgens de RVS op de werkvloer starre verantwoordingseisen waarop medewerkers worden afgerekend mee. Ook hier noemt de Raad de zorg als voorbeeld, waar verzorgenden en verpleegkundigen het gevoel hebben de mens uit het oog te verliezen door de hoge administratieve lasten en geprotocolleerde werkprocessen. Maar ook in de wetenschap, waar onderzoekers met name worden afgerekend op het aantal publicaties, is de druk hoog.

Werkgevers investeren weinig in jongeren

Werkgevers zijn volgens de RVS lang niet in alle gevallen voldoende sensitief voor de persoonlijke behoeften en situatie van jonge medewerkers. Ondanks dat dit ook in hun belang lijkt te zijn, ervaren zij de prikkel om te investeren in jonge werknemers beperkt. Onder meer omdat ze relatief snel van baan wisselen of werken vanuit kortdurende contracten. De Raad stelt dat een periode van reflectie in de fase van jongvolwassenheid van waarde zijn. Bijvoorbeeld bij het ontdekken van een duurzame, passende levensinvulling. Werkgevers zouden een rol kunnen spelen om jongen ruimte te geven, maar ook de overheid zou daaraan een bijdrage kunnen leveren. Zo zou het thema in het politieke debat betrokken kunnen worden bij de dialoog over zaken als de toekomst van werk of de schaduwkanten van de economie van nu en in de toekomst. Ook actuele discussies over het basisinkomen en het vaderschapsverlof noemt de RVS daarbij in het bijzonder relevant, net als het debat over alternatieven voor het bruto binnenlands product als maatstaf voor welvaart.