Een half jaar geleden lanceerde een groep prominenten uit de geestelijke gezondheidszorg het pamflet ‘Nieuwe wegen ggz’. Daarin stellen de auteurs dat de sector niet duurzaam is en dat er iets grondig moet veranderen om dat wel te worden. De ggz zou geen antwoord hebben op ernstig psychisch lijden en zich te veel bezighouden met het behandelen van symptomen, in plaats van met het herstel en de zelfredzaamheid van cliënten. De gedachte achter het pamflet vond veel bijval in de sector, die al op zoek was naar manieren om te innoveren en de kwaliteit te verhogen. Nu zijn er twee manieren, of hulpmiddelen, om de ggz te vernieuwen en te verbeteren: het programma Nieuwe wegen ggz en opvang en het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling ggz.

Nieuwe wegen ggz en opvang
In 2014 maakten verschillende ggz-instellingen werkafspraken met staatssecretaris Van Rijn, Zorgverzekeraars Nederland en de VNG. Het doel daarvan was om de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen goed te positioneren in het nieuwe stelsel. Een van de afspraken was dat er een landelijk innovatieprogramma moest komen. En zo geschiedde: begin dit jaar ging ‘Nieuwe wegen ggz en opvang’ van start, een aanjaagprogramma van de RIBW Alliantie, Federatie opvang, GGZ Nederland en het Landelijk Platform GGZ. De uitvoering ervan wordt gedaan door Vilans, samen met het Trimbos-instituut, Movisie en Kenniscentrum Phrenos.

Sterk netwerk
Nieuwe wegen ggz en opvang moet volgens de instanties leiden tot meer herstel bij mensen met een ernstige psychische stoornis. ‘Het moet het zorgdomein verbinden met het sociaal domein en ervoor zorgen dat instellingen hun kennis en ervaring volop benutten en delen.’ Het programma draait om samenwerking: tussen netwerken in de ggz én met ervaringsdeskundigen en hun familie. Er is ruimte voor dertig samenwerkingsverbanden die vanuit drie thema’s gaan proberen de ggz op hun eigen manier te vernieuwen.
‘We willen dat mensen met ernstige psychische aandoeningen veel meer de regie over hun eigen leven kunnen voeren. Dat ze hun eigen krachten en mogelijkheden kunnen aanboren en benutten, kunnen functioneren in een eigen omgeving en sociaal netwerk en dat ze kunnen participeren in de samenleving, op basis van hun eigen wensen en doelen’, schrijven de initiatiefnemers. ‘Dit lukt alleen als de organisaties over de grenzen van hun eigen organisatie en domein heen kijken. Als ze bereid zijn om in samenwerking met elkaar en met cliënten en familie nieuwe wegen te zoeken en samen aan de slag te gaan.’

Samenwerkingsverbanden
Die bereidheid is er, blijkt uit het feit dat in drie weken tijd al vijftien organisaties zich hebben ingeschreven. Daaronder bevinden zich bijvoorbeeld een organisatie voor kinder- en jeugdpsychiatrie, die samen wil werken met scholen en een ggz-organisatie die samenwerking wil met welzijnsorganisaties en de gemeente heeft zich aangemeld. Maar ook een organisatie voor beschermd wonen heeft zich aangemeld, om ondersteuning te krijgen bij de ontwikkeling van een proefgemeente voor nieuwe woonvormen en opvang, samen met partners, cliënten en hun familie. In maart en april worden de eerste gesprekken gevoerd met de samenwerkingsverbanden.

Netwerken in de ggz
Ook het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling ggz is helemaal gericht op samenwerken om de ggz te verbeteren, maar heeft een andere insteek. Het doel: kwalitatief goede geestelijke gezondheidszorg tegen aanvaarbare kosten, waarbij vooral wordt gekeken vanuit het perspectief van de cliënt. De beroepsverenigingen van psychiaters (NVvP), psychologen (NIP) en het LPGGz zijn al twee jaar bezig de ggz te vernieuwen. Voor eind 2017 moeten samen met cliënten en hun families, zorgprofessionals en -verzekeraars zorgstandaarden worden opgesteld voor 80 procent van de meest voorkomende psychiatrische aandoeningen. Op dit moment lopen er al 42 trajecten en in maart wordt de eerste kwaliteitsstandaard verwacht.

Goede ggz
Meer weten over de gedachte achter Nieuwe wegen ggz? Lees dan het boek Goede ggz van Frank Schalken, Jim van Os, Michel Milo, Philippe Delespaul en Wilma Doevink.