Gemeenten krijgen de komende kabinetsperiode 5,4 miljard euro extra in het gemeentefonds. Dat hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Rijksoverheid in februari afgesproken. Een substantieel deel van de gemeenten is niet tevreden over deze deal. Zij vinden dat ze niet genoeg geld krijgen voor de jeugdzorg en de Wmo. De 5,4 miljard euro extra is bedoeld voor alle gemeentenuitgaven, niet alleen voor zorg. De gemeenten die zich verzetten tegen het akkoord, vinden dat het Rijk de financiële risico’s voor stijgende zorguitgaven bij gemeenten legt.

Gouda tegen AMvB Reële Prijs

Een doorn in het oog van gemeenten is de Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) Reële Prijs, die in 2016 van kracht is geworden. Die verplicht gemeenten om elke loonsverhoging in de cao vvt door te vertalen in de tarieven. Die verplichting geldt alleen bij de inkoop van zorg. Als gemeenten andere diensten op andere terreinen aanbesteden, gaan ze zelf over de prijs. ‘Ik gun iedereen in de zorg een goed loon, maar de AMvB legt een onverantwoord groot financieel risico bij gemeenten’, zegt Corine Dijkstra, wethouder zorg in Gouda en woordvoerder namens de gemeenten die zich verzetten. Dijkstra heeft een motie ingediend voor de Algemene Ledenvergadering van de VNG volgende week. ‘Werkgevers en vakbonden hebben geen enkele rem meer om de verhoging van de lonen in de zorg te matigen. Ze weten dat gemeenten toch wel moeten bijplussen.’

Lage tarieven huishoudelijke hulp

Maar die AMvB is toch juist ontstaan doordat gemeenten de afgelopen jaren zulke lage tarieven hebben geboden in de aanbestedingen? Het loon van thuiszorgmedewerkers is daardoor gedaald en thuiszorgaanbieders gaan failliet of stoten de huishoudelijke hulp af. Dijkstra: ‘Ja, er zijn gemeenten die veel te lage tarieven hebben geboden. Maar vergeet niet dat het vorige kabinet ook fors heeft bezuinigd op de zorg. Gemeenten zochten naar een antwoord op de bezuinigingen.’

Niet meedoen aan aanbestedingen Wmo

De verantwoordelijkheid voor lage gemeentelijke tarieven ligt volgens Dijkstra voor een deel ook bij zorgaanbieders. ‘Waarom schrijven zorgaanbieders in op tarieven als die onder de kostprijs liggen? Als ze niet inschrijven, dwingen ze gemeenten om reële tarieven te bieden. Gemeenten kunnen er trouwens ook voor kiezen om de huishoudelijke hulp puur als poetshulp aan te bieden. Dan val je onder de cao schoonmaak. Die heeft veel lagere lonen. Wij in Gouda vinden dat het om meer gaat dan schoonmaken. We willen dat de medewerkers die bij mensen thuis schoonmaken feeling hebben met de zorg.’ Gouda heeft de tarieven voor huishoudelijke hulp dit jaar aangepast vanwege de komst van een extra loonschaal in de huishoudelijke hulp in 2018. Het aanvankelijke tarief was 22,80 euro en is nu 24,60 euro. Vanaf 2019 gaat dat verder omhoog naar 25,20 euro. ‘We komen op de Wmo overigens wel redelijk uit. Gouda komt vooral tekort op de jeugdzorg. Dat gaat echt om miljoenen euro’s. Ik hoor van andere gemeenten dezelfde geluiden.’

G40 is tegen AMvB Reële Prijs

Dijkstra probeert onder de G40 steun te verwerven voor haar motie, waarin de VNG wordt opgeroepen om kritisch te zijn bij de evaluatie van de AMvB. Die wordt gedaan door adviesbureau Berenschot. Volgens Dijkstra is er onder de G40 voldoende steun voor haar motie. Gemeenten stemmen daarover op de algemene ledenvergadering van de VNG op 27 juni.

Eigen bijdrage Wmo gelijk getrokken

Behalve bij de huishoudelijke hulp heeft de minister van VWS onlangs ook ingegrepen bij de eigen bijdragen die gemeenten vragen voor de Wmo. Mensen betalen daarin een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Met name middeninkomens worden soms behoorlijk op kosten gedreven. Ze betalen maximaal 2.573 euro per maand uit eigen zak. Maar vanaf 1 januari 2019 betaalt iedereen maximaal 17,50 euro per vier weken, ongeacht de hoogte van het inkomen. Ook dit besluit tast volgens Dijkstra het principe van de Wmo aan. ‘De Wmo is gebaseerd op maatwerk, op wat mensen echt nodig hebben, wat ze zelf kunnen regelen en betalen. Dat principe wordt nu verlaten. Zo zijn we weer terug bij af en gaan we AWBZ-tje spelen, een wet waarin iedereen hetzelfde kreeg, ongeacht de mogelijkheden die mensen zelf nog hebben. Deze maatregel heeft een aanzuigende werking, want ook mensen die eerst geen beroep op de Wmo deden, gaan dat nu wellicht wel doen. De compensatie van 130 miljoen euro die het Rijk de gemeenten biedt, is alleen voor de mensen die nu gebruikmaken van de Wmo. Het risico voor extra uitgaven door de aanzuigende werking legt de minister op het bordje van gemeenten.’