Het Deltaplan Dementie werd in 2013 gelanceerd als de stormvloedkering tegen hét sociaal-economische probleem van de 21e eeuw: dementie. De initiatiefnemers – Vumc Alzheimercentrum, ZonMW, Stichting Alzheimer Nederland en de Nederlandse Federatie van Universitaire Centra (NFU) – richtten een coöperatie op waarvan bedrijven en zorgaanbieders lid konden worden. Doel van het plan, dat in 2020 moet worden afgerond, was om dementie beter te begrijpen, uit te stellen en misschien zelfs te genezen.
Nationaal Register Dementie loopt vast
Maar van die ambities is tot nu toe niet veel terechtgekomen. Het deltaplan had oorspronkelijk drie pijlers, maar twee daarvan zijn niet van de grond gekomen, zo blijkt uit het achtergrondartikel van Stella Braam in NTvG. Zo moest er een Nationaal Register Dementie komen. Maar medische beroepsgroepen waren niet enthousiast over nog een extra registratie, alleen voor dementie. Ook de financiering was een probleem. De aanname van de initiatiefnemers was dat zorgverzekeraars de buidel zouden trekken, maar die zagen geen heil in de opzet van de plannen. Initiatiefnemer Philip Scheltens, hoogleraar neurologie en directeur VUmc Alzheimercentrum, wijt het falen aan de ‘ongelooflijk multidisciplinaire aard van de ziekte’. Er waren te veel beroepsgroepen die mee moesten doen, waardoor het register strandde. Door het vastlopen van het register ontbreken nog steeds basale cijfers als het totale aantal mensen met dementie en regionale spreiding.
Zorgportaal komt niet van de grond
Ook het zorgprotaal, de tweede pijler, is niet gerealiseerd. Het idee was om met e-health innovaties dicht bij huis te brengen, maar de behoefte aan zo’n portaal bleek niet goed ingeschat. ‘Mensen hebben bij de diagnose dementie toch nog steeds liever een gesprek van aangezicht tot aangezicht met de dokter willen en niet digitaal’, erkent Scheltens in het NTvG.
VUmc Alzheimercentrum bevoordeeld
De laatste pijler betreft wetenschappelijk onderzoek naar dementie. Het ministerie van VWS heeft daarvoor twee keer 32 miljoen euro beschikbaar gesteld, in 2013 en in 2016. Over de verdeling van het geld blijkt grote verdeeldheid te bestaan onder wetenschappers. Het VUmc Alzheimercentrum zou dat onderzoek te veel domineren en bevoordeeld worden bij het toekennen van subsidies. Van de 28 miljoen euro toegekend onderzoeksgeld gaat tot nu toe 36 procent naar VUmc. Volgens critici als hoogleraar geriatrie Marcel Olde Rikkert van het Radboudumc, hoogleraar ouderenpsychiatrie Frans Verhey en hoogleraar langdurige zorg Anne-Mei The wordt te veel onderzoek ingestoken met een basale medische invalshoek, terwijl die benadering internationaal onder vuur ligt. Wetenschappers met een andere insteek maken veel minder of geen kans op subsidie. Olde Rikkert ziet dementie meer als een versneld verouderingsproces in de hersenen, Verhey legt de nadruk meer op een gezonde leefstijl en Anne-Mei The werkt met de sociale benadering van dementie.
Private partijen investeren niet in deltaplan dementie
Het deltaplan zou ook een paradepaardje moeten worden van publiek-private samenwerking. De ambitie was om 200 miljoen euro op te halen, waarvan de helft door private partijen. Maar die komen nog niet erg over de brug. Het opgehaalde bedrag is tot nu toe 4,7 miljoen euro, waarvan circa 2 miljoen euro van het Alzheimer Nederland komt. De overheid heeft tot nu toe circa 80 miljoen euro subsidie gegeven. Naast de 64 miljoen euro voor onderzoek is er geld beschikbaar voor de nieuwe pijlers. Zes miljoen euro gaat naar de pijler ‘dementiezorg voor elkaar’, voor het ontwikkelen van persoonsgerichte zorg. Voor de pijler ‘samen dementievriendelijk’ is er 10 miljoen euro beschikbaar.
Nog geen concrete resultaten deltaplan dementie
De initiatiefnemers beloofden destijds dat door het deltaplan het aantal mensen met dementie zou dalen, dat de belasting van mantelzorgers zou verminderen en dat er miljarden euro’s bespaard zou worden. Het medisch gerichte onderzoek heeft echter nog weinig concreets opgeleverd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Volgens Scheltens komt dit doordat er voor dit soort onderzoek meer tijd nodig is, aldus het NTvG.
