VWS heeft extra rek gegeven aan de deadline van 31 mei, omdat op dit moment nog niet alle ziekenhuizen hun gecontroleerde jaarrekening hebben kunnen publiceren. In de jaarrekeningen van ziekenhuizen en universitaire medische centra (UMC’s) is gebruik gemaakt van een set aan bijzondere regels om in het ingewikkelde jaar 2012 de omzet zo goed mogelijk te kunnen bepalen. Maar volgens PwC viel het nog niet mee om te werken met de combinatie van de oude bekostigingsmethoden, de nieuwe wereld van DOT en prestatiebekostiging, een enorm ingewikkeld transitiesysteem en een totaal nieuwe contractering met zorgverzekeraars.

Complexiteit

‘Het normenkader waar we ons aan vast konden en moesten houden, is enorm complex en nauwelijks uitlegbaar aan de lezer van een jaarrekening’, stelt Hakbijl. ‘Alleen sectorexperts en een enkeling in het ziekenhuis zelf begrijpen het nog. Dat wil ik niet nog een jaar meemaken.’ De gepubliceerde jaarrekeningen zijn vanwege de complexiteit en onzekerheden voorzien van een toelichtende paragraaf in de controleverklaring. De opmerking van de accountant wijst naar de complexiteit en onzekerheden rond de bepaling van de omzet.

Omzet bepaalbaar

Hakbijl wijst op de grote onzekerheid binnen ziekenhuizen en umc’s. ‘De complexiteit in het landelijke systeem is enorm en zorgt voor sectorbrede risico’s.’ In de praktijk zorgt dit in 2012 voor imperfecties en ongerechtigheden in registratie en facturatie. Dit is nog niet allemaal zichtbaar in omzet en resultaat. Daardoor hebben mogelijk onjuiste facturen beperkte impact op de verantwoorde omzet. Hakbijl: ‘Dit raadselachtige verschijnsel komt door “aanneemsommen”, die voor de schadelast door zorgverzekeraars zijn afgesproken met ziekenhuizen. Of door plafondovereenkomsten, die in veel gevallen stevig zijn overschreden door hogere verwachte facturatie dan de totaalafspraak. Ook heeft het “schaduwbudget”, dat bij wijze van transitiemaatregel is vastgesteld, een dempende werking. Dit alles zorgt ervoor dat de omzet in de jaarrekening binnen bandbreedtes vaak nog bepaalbaar is. Zo kon op veel plekken nog tot een goedkeurende verklaring met een toelichtende paragraaf worden gekomen.’

Transparantie blijft uit

Maar daarmee zijn die jaarrekeningen nog niet transparant en begrijpelijk voor de gebruiker, en dat is volgens Hakbijl maatschappelijk gezien een slechte zaak. ‘En dat houdt ook in dat de zekerheid voor financiers en andere gebruikers van de jaarrekening niet bepaald toeneemt. Bij een sterk groeiend risicoprofiel en een financiële positie als sector die daarbij achterblijft, verlaagt dat de financierbaarheid van de sector op langere termijn. Daarbij staat de sector al op achterstand in de beeldvorming. Fraude in de zorg staat te vaak in de kranten.’

Oplossing

Om tot een oplossing te komen, zijn volgens Hakbijl enkele oplossingen nodig. Van ziekenhuizen en medisch specialisten mag worden verwacht dat – binnen een werkbaar systeem waar de kinderziekten nog uit moeten – de ‘controls’ rond juiste, tijdige en volledige registratie van zorg snel verbeteren. Zorgverzekeraars en ziekenhuizen moeten samen transparant maken welke zorgprestaties voor het premiegeld worden geleverd. De overheid moet schaduwbudgetten, complexe transitiesystemen en aparte honorariumplafonds voor dokters die niet aansluiten op de omzet van ziekenhuizen snel opruimen. Volgens Hakbijl zijn de randvoorwaarden daarvoor dat snel de complexiteit en perverse prikkels uit het landelijk bekostigingssysteem worden gehaald, gelijkgerichte prikkels tussen ziekenhuis en medisch specialisten worden ingevoerd en een beter afgestemde keten in de bekostiging en verantwoording ontstaat. ‘Dat zal bijdragen aan maatschappelijk vertrouwen in de sector. Dat is een keiharde noodzaak.’