Tot de invoering van de integrale bekostiging in 2015 kwamen de belangen van de medisch specialisten in loondienst en de vrijgevestigde specialisten samen in de medische staf. Maar in veel ziekenhuizen werkt dit model niet meer. In de meeste ziekenhuizen hebben de vrijgevestigde artsen zich verenigd in een medisch-specialistisch bedrijf (MSB). Alle loondienst-specialisten hebben zich ook per ziekenhuis verenigd in een eigen vereniging.

Botsende belangen

De belangen van het MSB en de vereniging van loondienstdokters kunnen bijvoorbeeld botsen bij het kwaliteitsbeleid, voorspelt Hein Abeln, partner van Twynstra Gudde. ‘Veel MSB’s maken zich erg dik voor het kwaliteitsbeleid van hun bedrijf. Maar dat kan in mijn ogen alleen over het individuele functioneren van specialisten gaan. Zodra het verder gaat, zal het een ziekenhuisactiviteit moeten zijn. En dat is bijna altijd het geval, omdat kwaliteit het resultaat is van de hele keten van zorg rondom de patiënt. Daarvoor blijft de raad van bestuur eindverantwoordelijk. Ik vermoed dat belangenconflicten tussen de MSB-artsen en de loondiensters zullen toenemen doordat er niet meer een gezamenlijke medische staf van individuele specialisten is, maar een combinatie van twee groepen met expliciete eigen deelbelangen. En vanwege de grote zakelijke verbinding van het MSB met het ziekenhuis zal de specialist in loondienst makkelijk het onderspit delven.’

Daarnaast denkt Abeln dat binnen de MSB’s de neiging zal ontstaan om zo veel mogelijk financieel rendement te maken per specialist. Hij verwacht dat de vrijgevestigden maximaal zullen inzetten op overheveling van werk naar goedkopere dienstverbanders zonder eigendom en taakherschikkingen. Ook zullen de MSB’s meer goedkopere physician assistants in dienst nemen. ‘Op die manier wordt de omzet per aandeelhouder opgekrikt. Het is duidelijk dat de dienstverbanders in dat model niet meer gelijkgeschikt werken. Dat zal ook spanningen kunnen geven.’

Specialisten onder druk

De bestuurbaarheid van ziekenhuizen wordt er niet gemakkelijker op. Adviseur Hans Schaaf, oud-directeur van het TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg, weet dat raden van bestuur in sommige ziekenhuizen medisch specialisten in loondienst onder druk zetten om in dienst te gaan van het medisch-specialistisch bedrijf. Dan heeft de raad van bestuur weer één aanspreekpunt voor alle artsen. Schaaf vindt dat geen vooruitgang voor de loondienstdokters. ‘Het primaire belang van het MSB is vertegenwoordiging van de eigen leden. Dat zijn de vrijgevestigde medisch specialisten met een eigen belang: omzetmaximalisatie. Hoe worden de belangen van de artsen in loondienst dan nog behartigd? Die zijn echt het haasje van deze stelselwijziging. Dat is onbegrijpelijk, want in het regeerakkoord staat juist dat de vrijgevestigde specialisten gaan verdwijnen. Daar komt nu niets van terecht. Alleen maar omdat de vrijgevestigden via het MSB hun fiscale voordelen willen behouden.’