Zolang ziekte en niet gezondheid het vertrekpunt is, blijft de zorg dweilen met de kraan open. Daarom zetten 16 ziekenhuizen nu de eerste stap in het Beter Gezond-programma. “We bouwen aan een landelijke nutsvoorziening voor leefstijlzorg”, vertellen hoogleraar Bart Kiemeney en directeur Rogier Verstralen.
Zolang ‘voorkomen is beter dan genezen’
Ik zou graag een open discussie over dit onderwerp willen voeren.
Feit is dat mijnheer de Winter mij blokt.
Misschien dus via deze route:
Voor de geïnteresseerden:
https://duurzamezorg.jimdofree.com/2025/07/14/preventie-moet-je-niet-medicaliseren-hoe-de-zorg-de-samenleving-digitaliseert-moraliseert-en-vermarkt/
Preventie van ziekte moet je niet medicaliseren!
Vier punten van kritiek:
*Verschuiving van verantwoordelijkheid
Door leefstijlproblematiek te agenderen in de spreekkamer, wordt de individuele patiënt medeverantwoordelijk voor structurele determinanten van gezondheid (bijv. inkomen, woonomgeving, werkomstandigheden). De arts wordt tussenpersoon in een proces dat primair buiten het medische domein thuishoort
*Inpassing in zorglogica en -infrastructuur
Met tools als Beter Verwijs wordt sociale begeleiding gepositioneerd als verlengstuk van medische behandeling. Hoewel dit verbindend lijkt, betekent het ook dat zorgverleners en verwijssysteem worden ingezet als toegangspoort tot oplossingen die oorspronkelijk sociaal, economisch of cultureel bepaald zijn.
*Beperking van systeemkritiek
De nadruk op gedragsverandering suggereert dat maatschappelijke ongelijkheid (bijv. ongezonde leefomgeving, chronische stress) te verhelpen is via motivatie, begeleiding en digitale tools. Hierdoor wordt het gesprek over politieke oorzaken (zoals neoliberaal beleid, deregulering, marktwerking) gemarginaliseerd.
*Marktintroductie onder de dekmantel van preventie
“Beter Verwijs” ontwikkelt zich als sociaal ondernemingsmodel met een SaaS-infrastructuur, gesteund door business angels(?) en private netwerken.
Preventieve zorg wordt hier gekapitaliseerd als groeimarkt onder het mom van ” maatschappelijke missie. ”
Ik vind hier wat van.
Ter herinnering: preventie bestaat uit iets breders dan dit;
Denk aan:
1. Omgevingsstructuur
Fysieke inrichting: aanwezigheid van parken, fietspaden, gezonde voedselwinkels,
sportvoorzieningen.
Bebouwde omgeving: autoluwte, veiligheid, luchtkwaliteit.
2. Sociaal-economische positie
Inkomen, opleiding, werkzekerheid.
Minder financiële stress correleert met gezonder gedrag.
3. Culturele en sociale normen
Groepsdruk, voorbeeldgedrag, rolmodellen.
Gemeenschapszin vergroot bereidheid tot gedragsverandering.
4. Wet- en regelgeving
Prijzenbeleid (accijnzen op suiker, subsidie op groente/fruit).
Verboden (roken op schoolpleinen, alcohol onder 18).
Nudging en labeling (nutri-score, calorievermelding).
5. Marketing en media
Reclame voor ongezonde producten: oververtegenwoordigd.
Gezonde leefstijl wordt zelden commercieel ondersteund.
6. Zorg- en onderwijssystemen
Leefstijlinterventies in eerstelijnszorg.
Gezondheidsvoorlichting op school.
Preventie structureel ingebed in zorg- en beleidsmodellen.
7. Mentale gezondheid en bestaanszekerheid
Psychosociale stress verlaagt executieve functies.
Armoede, eenzaamheid, onzekerheid belemmeren gezonde keuzes.
8. Digitale en technologische toegankelijkheid
Apps, e-health, gepersonaliseerde feedback.
Ongelijkheid in digitale gezondheidsvaardigheden.
9. Politieke en institutionele prioriteit
Langetermijnbeleid vereist stabiliteit en consistentie.
Gezondheid als maatschappelijke waarde boven economische groei.
De discrepantie met : ” SaaS, business angels, Briskr, in de markt zetten, private netwerken, motivatie, digitale tools ” is opmerkelijk.
Ik zie Beter Verwijs juist als een mooie voorziening die professionals, die te maken krijgen met vragen die niet zij maar mogelijke anderen beter kunnen beantwoorden, effectief kan ondersteunen. Zeker ook voor de 9 punten die drkriek-grolejac benoemt. Als daar verbeteringen en veranderingen nodig zijn, dan gaat daar langere tijd overheen. De maatschappij en ons stelsel is immers complex. Zo wordt de handelingsverlegenheid opgelost en vragensteller/probleemhebber beter geholpen en minder snel van kastje naar de muur gestuurd.
Mogelijk ben ik niet duidelijk genoeg geweest; hieronder mijn bezwaren:
Wat gaat hier mis?
De kern van het probleem: preventie verliest haar maatschappelijke betekenis.
Ze wordt herleid tot gedrag, en gedrag wordt herleid tot keuze.
Wat mensen ziek maakt – stress, armoede, ongelijkheid – wordt buiten beeld gehouden.
De ” oplossing” : motiveren, verwijzen, volgen. Wie niet verandert, faalt. Loser. Eigen schuld dikke bult.
Gezondheid wordt moraal.
En intussen wordt de zorg verder overbelast.
De arts moet niet alleen behandelen, maar ook coachen, verwijzen en stimuleren (…..)
En van wie moet dat?
Van een commerciele club, die door Trouw ” controversieel ” werd genoemd, waarna d erechtbank Trouw volkomen gelijk gaf overigens) .
En de burger moet niet alleen gezond leven, maar zich ook voortdurend aanpassen aan gedragsdoelen, apps en interventieprogramma’s. Nogmaals, want anders: ” loser! ” .
Dit alles onder het mom van preventie – terwijl de structurele oorzaken van ziekte blijven bestaan.
Conclusie: ontmedicaliseer preventie!
Niet omdat leefstijl onbelangrijk is, maar omdat het niet in handen mag vallen van platformlogica, gedragsmanagement en verdienmodellen van controversiele commerciele clubjes.
Preventie is geen medisch verdienmodel, maar een politieke opdracht.
Excuus. U bent niet van Arts en Zorg.
Boodschap blijft staan.