Artikel bewaren

U heeft een account nodig om artikelen in uw profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties1

‘1,9 miljard euro besparen op ziekenhuizen is dromerij’

Bart Kiers schrijft zowel over cure als care. Zijn aandachtsvelden zijn de ziekenhuizen, medisch specialisten, wijkverpleging en ouderenzorg.
Als de overheid de besparing van 1,9 miljard euro op de curatieve zorg doorzet, zullen er wachtlijsten ontstaan en komt de kwaliteit van zorg in het geding. Daarvoor waarschuwen de bestuursvoorzitters Bart Berden (het Elisabeth-TweeSteden ) en Hans Feenstra (Martini Ziekenhuis) in een interview met Zorgvisie.
ziekenhuizen geld besparing bezuinigingen
Foto: Adobe Stock

Ziekenhuisbestuurders van zes grote topklinische ziekenhuizen maken zich grote zorgen over de toekomst van de ziekenhuiszorg in Nederland. Ze vrezen dat de beoogde besparing op de ziekenhuiszorg zal leiden tot wachtlijsten en verlies aan kwaliteit, zo hebben ze kenbaar gemaakt in een ingezonden brief in diverse lokale kranten. Het gaat om het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, het Elisabeth-TweeSteden (ETS) Ziekenhuis in Tilburg, het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein, het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in Amsterdam en het Martini Ziekenhuis in Groningen. Zorgvisie vroeg Hans Feenstra (Martini) en Bart Berden (ETZ) om een toelichting.

Personeelstekort in ziekenhuizen

‘We maken ons zorgen over de toekomst van de Nederlandse ziekenhuiszorg’, zegt Feenstra. ‘Die staat internationaal hoog aangeschreven. Maar als er niets verandert aan het beleid van de overheid en verzekeraars, dan blijft dat niet zo. Een groot probleem vormt de arbeidsmarkt. Het is nu al nauwelijks mogelijk de roosters goed gevuld te krijgen. In de Randstad leidt dat al tot geleur met patiënten. Ook daarbuiten is het uitermate moeilijk om de seh’s fatsoenlijk te bemensen. Als veel verpleegkundigen voor de care kiezen, ontstaat in ziekenhuizen een enorm probleem.’

1,9 miljard besparen op curatieve zorg

Een andere bron van zorg vormt het voornemen van het kabinet om het mes te zetten in het ziekenhuisbudget. In de regeringsverklaring staat dat de curatieve zorg het met 1,9 miljard euro minder groei zal moeten doen de komende vier jaar. Ziekenhuizen, huisartsen en de curatieve ggz zullen die besparing voor een groot deel moeten ophoesten. Feenstra: ‘Dat de verpleeghuizen een investering nodig hebben, begrijp ik goed. Maar het is uitermate onverstandig om dat geld weg te halen bij de ziekenhuizen. Het is voor ziekenhuizen onmogelijk om alle ballen in de lucht te houden. We hebben de laatste jaren al in stilte kleine reorganisaties gedaan om de zorg effectiever en efficiënter te organiseren. We kunnen niet tegelijkertijd de kwaliteit verbeteren, de prijzen verlagen en de wachttijden niet laten oplopen. Het is dromerij te denken dat je 1,9 miljard euro kunt besparen zonder dat dit gevolgen heeft. Linksom of rechtsom, dit gaat gevolgen hebben voor patiënten. De wachttijden zullen oplopen. Ergens zal de wal het schip keren. Om de kwaliteit van de ziekenhuiszorg op peil te houden, zijn juist extra investeringen nodig in personeel en innovaties. Daar zal met deze bezuinigingen niets van terechtkomen.’

Krapte in aanbod leidt tot wachtlijsten

‘Mij ontgaat de legitimiteit om 1,9 miljard euro weg te halen bij ziekenhuizen, ggz en huisartsen’, zegt Bart Berden. ‘Het voornemen lijkt gebaseerd op de successen van de vorige hoofdlijnenakkoorden. Maar wie zegt dat die aanpak ook in de toekomst kan? Het gaat jaarlijks om 5 procent minder groei. Dat is erg fors. In de plannen van het kabinet ontbreekt een inhoudelijke onderbouwing die aantoont dat deze besparing ook echt kan. Het lijkt er meer op dat dit bedrag nodig is voor een sluitende begroting om de extra uitgaven voor verpleeghuizen mogelijk te maken. Maar als het kabinet gaat knijpen in het aanbod, dan verandert dat niets aan de groei van de zorgvraag. De krapte in het aanbod zal leiden tot wachtlijsten. Ziekenhuizen kunnen niets anders doen om hun begroting sluitend te maken. Dat is onze waarschuwing aan patiënten: u gaat hier last van krijgen.’

Vraagtekens bij succes Bernhoven

Maar ziekenhuizen zullen de komende jaren toch veel zorg overhevelen naar de eerstelijnszorg. Ziekenhuis Bernhoven laat toch zien dat dit kan? Berden en Feenstra zijn nog niet overtuigd door de casus-Bernhoven. Feenstra: ‘Er is nog geen bewijs dat de aanpak van Bernhoven op de lange termijn succesvol zal zijn. Ik heb nog nooit harde cijfers gezien over de uitkomsten.’ Berden: ‘Bernhoven is nog niet fatsoenlijk geëvalueerd. Er zijn nog geen cijfers gepresenteerd over hoeveel zorg naar de eerstelijnszorg gaat en hoe de zorgconsumptie in omliggende ziekenhuizen zich heeft ontwikkeld. Het is niet verstandig om deze aanpak simpelweg te vertalen naar alle ziekenhuizen.’

Spanning in de spreekkamer

Ziekenhuizen kunnen wel meer inzetten op het stoppen met onzinnige zorg, vindt Berden. ‘Atul Gawande noemt dat low value care. Er zijn tal van behandelingen die geen waarde toevoegen. Wij hebben in ons meerjarencontract met verzekeraars afgesproken dat we 1 procent krimpen in basiszorg. Onze cardiologen hebben 5.000 patiënten geïdentificeerd die niet meer jaarlijks terug hoeven te komen voor een consult. Maar patiënten willen dat soms toch en huisartsen zitten ook niet altijd te wachten op extra werk. Onze longartsen zeggen bij doodzieke patiënten steeds vaker dat verder behandelen geen zin heeft. Maar patiënten eisen dat soms toch. Patiënten en ziekenhuizen hebben de tijd nodig om te wennen aan deze veranderingen. Als de overheid de potentiële winst meteen al inboekt, geeft de krapte in het aanbod spanning in de spreekkamer.’

Zorgvuldige substitutie van ziekenhuiszorg

Dat er ziekenhuiszorg naar de eerstelijnszorg kan, leidt geen twijfel, vindt ook Feenstra. ‘Natuurlijk kunnen ziekenhuizen zorg overhevelen naar de eerstelijnszorg. Daar werkt het Martini Ziekenhuis ook hard aan mee. We werken intensief samen met huisartsen rond hartfalen en aandoeningen aan maag/darm/lever. De huisarts moet daarvoor een manager in zijn eigen praktijk worden. We zien echter dat er weinig investeringen zijn in de eerstelijnszorg om de substitutie mogelijk te maken. Er is een risico dat de kwaliteit van zorg bij overheveling vanuit het ziekenhuis achteruitgaat. We kunnen allemaal wel roepen dat er veel bespaard kan worden met substitutie, maar wil je het goed doen dan zijn er juist ook investeringen in de eerstelijnszorg nodig.’

 

1 REACTIE

  1. Het grootste probleem ligt in het uitdijende middenkader in ziekenhuizen. Elke zorgmanager stelt bij benoeming enkele ondergeschikten aan, die hem ervan moeten behoeden eindverantwoordelijkheid te nemen. Als iets misloopt, wordt één van de ondergeschikten opgeofferd. Die ondergeschikten doen evenwel hetzelfde en benoemen ook enkele ondergeschikten. Aan de onderzijde van de aldus ontstane piramide worden verpleegkundigen en laboranten van de werkvloer weggeplukt om de onderste laag van managers te beschermen en ontstaat er een tekort aan “handen aan het bed”. Daar zit een belangrijke oorzaak van het personeelstekort.

Geef uw reactie

Om te kunnen reageren moet u ingelogd zijn. Heeft u nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.